Wajda. Numer jeden wśród Mistrzów Polskiego Kina!

Na pierwszy ogień film ''Kanał'' - wstrząsający obraz końcowych momentów walk w Powstaniu Warszawskim. Ówczesne władze nie były mu przychylne, podobnie jak pozostałym filmom w pierwszej "trylogii" Wajdy - "Pokolenie" i "Popiół i diament".

W Cannes amerykańska delegacja zabrała Jerzego Stefana Stawińskiego (autor scenariusza) na bok i mówią: ''Niech pan jedzie z nami do Hollywood, bo pan ma głowę wymyślić coś takiego''. Wojna w kanałach - nikt na to nie wpadł. Tak dalece to się wydawało wszystko nieprawdopodobne, a to była prawda - wspominał sukces filmu sam reżyser..

''Popiół i diament'' (1958) to dziś film-ikona, jeden z najważniejszych obrazów w historii polskiej kinematografii. Rzadko wspomina się, że jego kręcenie obfitowało w wiele zabawnych, niespodziewanych zdarzeń.

Zbyszek Cybulski przyjechał w dniu rozpoczęcia zdjęć do filmu ''Popiół i diament'' o siódmej rano i natychmiast udał się do garderoby - wspomina Andrzej Wajda w książce ''Polska na filmowo. Gdzie kręcono znane filmy i seriale''. - Zobaczyłem go, kiedy wychodził szybkim, zdecydowanym krokiem, a za nim biegły dwie panie od kostiumów i wołały zrozpaczone: - Panie reżyserze, on nie chce się przebrać! Rzeczywiście, Zbyszek ubrany był tak jak zawsze w ciągu wielu lat naszej znajomości: dżinsy, zielona wojskowa kurtka, przez ramię przewieszony wojskowy chlebak, sznurowane trzewiki (...). Czyż jako reżyser mogłem nie zrozumieć tego wyzwania?

Zbigniewa Cybulskiego do roli Maćka Chełmickiego zasugerował Janusz Morgenstern. Obsada do samego końca nie była pewna. Zachowała się kartka z pierwszą wersją obsady: Chełmicki - Mikulski, poza tym Janczar, Łomnicki i Łapicki.

>>> WIĘCEJ CIEKAWOSTEK O FILMIE ''POPIÓŁ I DIAMENT''

''Człowiek z żelaza'' to kontynuacja ''Człowieka z marmuru'' - filmu w którym reżyser rozlicza się z epoką stalinizmu. W ''Człowieku z żelaza'' Wajda pokazuje wydarzenia związane z polskim Sierpniem 1980 roku. To film w dużej mierze improwizowany. W czasie jego realizacji zmieniono ponad połowę scenariusza.

Młody stoczniowiec, podczas wizyty Wajdy w strajkującej Stoczni Gdańskiej 30 sierpnia, miał powiedzieć do reżysera:

Niech Pan zrobi film o nas.

I tak narodził się pomysł na ten film. Ale nie było łatwo. Trzeba było kręcić ''po partyzancku''. Generał Jaruzelski nie zgodził się na użycie czołgów. Były kłopoty ze zdobyciem milicyjnych mundurów. Samochody i motocykle przemalowano szarą wodną farbą i naklejono na nie białe litery MO. Duża doza improwizacji, a efekt? Złota Palma na festiwalu w Cannes i miano ojca polskiego kina moralnego niepokoju.

Wajda kilkakrotnie deklarował, że myśli nad trzecią częścią ''Człowieka z... Skończyło się na obietnicach.

Pomysł na film zrodził się podczas wizyty Andrzeja Wajdy w ''Poniatówce'' w podwarszawskim Błoniu. O rolę Zosi, w którą w końcu wcieliła się Alicja Bachleda-Curuś biło się 1700 aktorek, m.in. Agata Buzek, Monika Kwiatkowska, Maria Seweryn, Agnieszka Włodarczyk i Aleksandra Woźniak. Zdjęcia realizowano głównie w okolicach Warszawy, w Piotrkowie Trybunalskim, w Sierpcu i w Smolnikach. A w rolę jeźdźców konnych wcieliły się dzieci z pobliskiej szkółki jeździeckiej.

W czasie realizacji filmu były momenty grozy. Jeden z psów zerwał się ze smyczy i rzucił na kaskadera w stroju niedźwiedzia i chciał mu odgryźć... jądra! Kaskader zdążył się zasłonić ręką, więc skończyło się tylko na szyciu dłoni.

Pierwszy raz ''Pana Tadeusza'' wyświetlono w Watykanie na specjalnym pokazie dla papieża Jana Pawła II.

Scenariusz filmu powstał na podstawie opowiadania Jarosława Iwaszkiewicza pod tym samym tytułem oraz... ''Zapisków ostatnich'' Krystyny Jandy, opowiadających o ostatnich dniach jej męża, operatora filmowego Edwarda Kłosińskiego. Monolog aktorki, który rozpoczyna film, jest jej najbardziej osobistym wyznaniem. Janda przyznaje się w nim do rozpaczy i strachu oraz zdradza, że zatrzymała komórkę zmarłego męża, opłaca abonament i czasami do niego dzwoni nagrywając się na sekretarkę.

Andrzej Wajda był żonaty z aktorką Beatą Tyszkiewicz, z którą ma córkę Karolinę Wajdę. Pani Karolina jest wielką miłośniczką koni. Do tego stopnia, że zamieszkała w jednym domu z tresowanym kucem o imieniu Falarosada. Na stałe mieszka we wsi Głuchy pod Warszawą, we dworze, w którym urodził się Cyprian Kamil Norwid. W 1999 roku w tajemniczych okolicznościach zginął tam Bartosz Frykowski (operator kamery, ojciec Agnieszki Frykowskiej).

Obecnie Andrzej Wajda jest mężem Krystyny Zachwatowicz - scenografki, projektantki kostiumów, aktorki. W latach 1989-91 był Senatorem Rzeczpospolitej Polskiej. 16 października 1998 r. odsłonięto jego gwiazdę w Alei Gwiazd w Łodzi. W 2000 za całokształt twórczości został uhonorowany Oscarem.

O czym jeszcze nie wszyscy wiedzą? Andrzej Wajda wspólnie ze Zbigniewem Bujakiem i Aleksandrem Paszyńskim założył Agorę S.A. To na stole w mieszkaniu reżysera został w 1989 roku podpisany akt powołania spółki, wydawcy ''Gazety''.

Wajda zawsze był aktywny i nieobojętny na sprawy Polaków. Głośno sprzeciwiał się pochowaniu Marii i Lecha Kaczyńskich na Wawelu.