Nie żyje Krzysztof Penderecki. Wybitny polski kompozytor i dyrygent miał 86 lat

Krzysztof Penderecki nie żyje. Jeden z najwybitniejszych polskich muzyków, światowy autorytet w dziedzinie muzyki klasycznej, laureat dziesiątek prestiżowych nagród odszedł w niedzielę nad ranem. Miał 86 lat.

Informację o śmierci kompozytora jako pierwsze podało Radio Kraków, powołując się na rodzinę muzyka. Krzysztof Penderecki w listopadzie skończył 86 lat.

Krzysztof Penderecki nie żyje. Muzyka była jego miłością od najmłodszych lat

Urodzony w 1933 roku w Dębicy Krzysztof Penderecki zaczął komponować, gdy miał osiem lat - grał na fortepianie i skrzypcach. W 1958 roku ukończył studia kompozytorskie w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej (dzisiejszej Akademii Muzycznej) w Krakowie. W wieku zaledwie 25 lat został asystentem przy Katedrze Kompozycji S. Wiechowicza. W latach 1966-68 Penderecki wykładał w niemieckiej Volkwang Hochschule für Musik w Essen.

Jego pierwszy publiczny występ odbył się w 1959 roku na Festiwalu Warszawska Jesień.  Publiczność usłyszała "Strofy", jeden z trzech utworów, za które kompozytor otrzymał pierwsze nagrody na II Ogólnopolskim Konkursie dla Młodych Kompozytorów ZKP.

Penderecki szybko zaczął zyskiwać międzynarodową sławę jako kompozytor i awangardowy muzyk. Ceniono go szczególnie za wykorzystanie sonoryzmu - niekonwencjonalnych, bardzo efektownych technik wydobywania dźwięku z tradycyjnych instrumentów, które usłyszeć można np. w jednym z jego najsławniejszych utworów "Tren - ofiarom Hiroszimy".

 

DLOKI Fot. Michał Walczak / Agencja Wyborcza.pl

Na początku lat 70. kompozytor poszedł w stronę kompozycji tonalnych, nawiązujących do tradycji muzycznych XIX wieku. W 1972 roku został mianowany rektorem krakowskiej Akademii Muzycznej - pełnił tę funkcję kolejnych 15 lat. Akademia za jego kadencji była w Polsce jedyną uczelnią o niepartyjnych władzach, a samego Pendereckiego nazywano "parasolem". W tym samym roku, w którym objął rektorat AM, muzyk rozpoczął także profesurę na amerykańskim Yale University School of Music. Właśnie w tym okresie wystartowała jego kariera dyrygencka - Penderecki od tamtej pory przewodził największym orkiestrom świata. 

Krzysztof Penderecki skomponował cztery opery, osiem symfonii i szereg innych utworów orkiestrowych, koncertów instrumentalnych, oprawę chóralną głównie tekstów religijnych, a także utwory kameralne i instrumentalne. Wśród jego najbardziej rozpoznawalnych utworów są "Tren - ofiarom Hiroszimy", "Pasja według św. Łukasza", "III Symfonia" i "Polskie Requiem" - zalążkiem tej kompozycji była napisana z okazji odsłonięcia pomnika ofiar Grudnia '70 "Lacrimosa", stworzona w kilka dni na prośbę Lecha Wałęsy. W 1996 roku Penderecki skomponował symfonię-oratorium "Siedem bram Jerozolimy" na zamówienie miasta Jerozolimy z okazji jubileuszu 3000 lat Świętego Miasta.

 

Dyrygent nigdy nie zapomniał o swoich pedagogicznych korzeniach. W 2013 w Lusławicach, nieopodal prywatnej posiadłości Pendereckiego, otworzono Europejskie Centrum Muzyki Krzysztofa Pendereckiego. Instytucji przyświeca "nadrzędna idea inspirowania najzdolniejszych młodych muzyków do doskonalenia umiejętności i dążenia ku pełnej dojrzałości artystycznej. Centrum jest miejscem spotkań młodych adeptów muzyki z mistrzami sztuki wykonawczej i kompozytorami, a także wybitnymi postaciami szeroko pojętej humanistyki".

DLOKR fot. Jakub Ociepa / Agencja Wyborcza.pl

Maestro Krzysztof Penderecki - podziwiany na całym świecie, doceniony przez Hollywood

Kompozytor był laureatem dziesiątek prestiżowych nagród. Czterokrotnie wyróżniono go Grammy (ostatni raz w 2017 roku za album "Penderecki Conducts Penderecki, vol. 1" w kategorii "Najlepsze wykonanie: muzyka chóralna"). Już w 1968 roku National Academy of Recording Arts and Sciences przyznała mu specjalną Nagrodę Dyrektorów, otrzymywaną przez "osoby, które w trakcie swojej kariery muzycznej wniosły, poza występami, znaczący wkład do dziedziny rejestrowania sztuki". Za swoją działalność artystyczną Penderecki został odznaczony m.in. Orderem Orła Białego, tytułem doktora honoris causa Uniwersytetu Jagiellońskiego i Honorowego Obywatela Miasta Krakowa.

Jego utwory znalazły się w takich filmach jak "Egzorcysta" Williama Friedkina, "Lśnienie" Stanleya Kubricka, "Dzikość serca" Davida Lyncha, "Ludzkie dzieci" Alfonso Cuaróna, "Katyń" Andrzeja Wajdy oraz "Wyspa tajemnic" Martina Scorsese.