W Zachęcie od pierwszych dni nowego roku będzie ciekawie. Na pierwszy ogień pójdą m.in. prace wspomnianych Magdaleny Abakanowicz, Aliny Szapocznikow i Katarzyny Kozyry, ale i Władysława Hasiora, Tadeusza Kantora czy Xawerego Dunikowskiego. Z kolei Joanna Rajkowska zabierze odwiedzających do podziemnego miasta-schronu po katastrofie kończącej epokę człowieka. Od kwietnia na chętnych będzie czekać prezentacja ponad 400 prac z sześciu krajów dawnego bloku wschodniego, która zrywa ze stereotypowym postrzeganiem sztuki socrealizmu i rzuca nowe światło na rzeczywistość społeczną lat 50.
Zachęta prezentuje pierwsze atrakcje w programie na ten rok
Długo wyczekiwana wystawa "Rzeźba w poszukiwaniu miejsca" ma zostać otwarta zaraz po zakończeniu lockdownu – 18 stycznia. Spektakularna ekspozycja wypełniająca nie tylko siedem sal wystawowych, ale także hol, klatkę schodową i ściany zewnętrzne galerii, obejmuje zjawiska z ostatnich 60 lat polskiej rzeźby i blisko 100 nazwisk najbardziej uznanych polskich twórców. W oczekiwaniu na ponowne otwarcie uchylamy rąbka tajemnicy – w mediach społecznościowych Zachęty już można oglądać krótkie filmy poświęcone poszczególnym dziełom
W holu głównym galerii widzowie napotkają pierwszą z prac zgromadzonych na wystawie: słynne Kobiety brzemienne Xawerego Dunikowskiego — klasyka, który wywarł ogromny wpływ na kolejne pokolenia artystów. Będzie można zobaczyć także m.in. Kompozycję monumentalną Magdaleny Abakanowicz (największy abakan w dorobku artystki), formy przestrzenne Aliny Szapocznikow czy akty Katarzyny Kozyry. Znajdziemy tu także dzieła m.in. Normana Leto, Izy Tarasewicz czy kojarzonego głównie ze sztuką performansu Oskara Dawickiego, który w opustoszałych z powodu lockdownu salach wystawowych zrealizował swoją najnowszą pracę. Ostatnią część ekspozycji zdominowały maszyny, w tym interaktywna rzeźba kinetyczna Edwarda Ihnatowicza "Senster".
Na koniec stycznia planowane jest otwarcie projektu Joanny Rajkowskiej zrealizowanego specjalnie dla Zachęty. "Rhizopolis" to scenografia fikcyjnego miasta przetrwania stworzona, zgodnie z założeniem artystki, przez naturę. Odwiedzający wystawę zejdą do podziemia, gdzie będą mogli doświadczyć wizji przyszłości, która nadejdzie po wielkiej katastrofie kończącej trwającą obecnie epokę człowieka – antropocen. W czasach ogromnej niepewności i lęku o przyszłość artystka proponuje wizję schronienia, jakie ludzkość może znaleźć w bezwzględnej zależności od natury. Stworzone przez nią miejsce, balansujące na pograniczu utopii i dystopii, przybliża podziemną rzeczywistość, o której bardzo niewiele wiemy, a która może stać się dla ludzkości jedyną szansą na przetrwanie.
Galeria informuje, że żadne drzewo nie zostało ścięte na potrzeby wystawy "Rhizopolis". Karpy użyte w projekcie zostały uratowane przed zrębkowaniem i spaleniem w piecach.
Już teraz Zachęta zapowiada otwarcie wiosną dużej międzynarodowej wystawy "Zimna rewolucja" prezentującej ponad 400 prac z sześciu krajów dawnego bloku wschodniego (Polski, Czechosłowacji, NRD, Rumunii, Bułgarii i Węgier). Rzuci ona nowe światło na rzeczywistość wielkich przemian społecznych, jakie dokonały się w latach 50. w tej części Europy.
Sztuka tamtego okresu uchodzi najczęściej za pozbawioną wartości artystycznej, tworzoną jedynie w celach propagandowych, jest traktowana jako niechciane, wstydliwe dziedzictwo epoki. Wystawa Zimna rewolucja zrywa z tym stereotypowym wyobrażeniem – jej autorzy podejmują polemikę z utrwalonym przekonaniem, że socrealizm był odciętym od rzeczywistości społecznej „spektaklem, który kreował nową rzeczywistość”. Nie tylko zwracają uwagę na walory artystyczne prezentowanych dzieł, ale także pokazują, jak w owym zimnie socrealistycznej sztuki „zakonserwowała” się jakaś część prawdy o realiach tamtego czasu. Na wystawę składają się obiekty z różnych dziedzin sztuki: malarstwa, fotografii, filmu, wzornictwa, projekty architektury i urbanistyki.
"Rzeźba w poszukiwaniu miejsca" (18 stycznia–21 marca 2021)
kuratorka: Anna Maria Leśniewska
współpraca ze strony Zachęty: Julia Leopold
partner wystawy: Szkoła Filmowa w Łodzi
"Joanna Rajkowska. Rhizopolis" (29 stycznia–9 maja 2021)
kuratorka: Aneta Szyłak
współpraca ze strony Zachęty: Michał Kubiak
"Zimna rewolucja. Społeczeństwa Europy Środkowo-Wschodniej wobec socrealizmu, 1948–1959" (23 kwietnia–1 sierpnia 2021)
kuratorzy: Joanna Kordjak i Jérôme Bazin
współpraca: Michał Kubiak
Partnerzy wystawy: Muzeum Narodowe i Galeria Narodowa w Budapeszcie, Filmoteka Narodowa – Instytut Audiowizualny, Narodowe Archiwum Filmowe w Pradze, Słowacka Galeria Narodowa, Bratysława, Université Paris-Est Créteil
Projekt jest współfinansowany przez rządy Czech, Węgier, Polski i Słowacji z Grantu Wyszehradzkiego w ramach Międzynarodowego Funduszu Wyszehradzkiego. Celem funduszu jest rozwój idei zrównoważonej współpracy regionalnej w Europie Środkowej.
