Literacki Nobel 2018. Olga Tokarczuk jest autorką wielokrotnie nagradzanych dzieł. Jej książki przetłumaczono na ponad 35 języków

10 grudnia w ręce Olgi Tokarczuk trafi Literacka Nagroda Nobla za 2018 rok. Pisarkę uhonorowano za "narracyjną wyobraźnię, która wraz z encyklopedyczną pasją reprezentuje przekraczanie granic, jako formę życia". W dniu wielkiego święta dla polskiej literatury przypominamy tytuły, które składają się na biblioteczkę Olgi Tokarczuk.

Olga Tokarczuk to jedno z najbardziej prominentnych nazwisk współczesnej polskiej literatury. Pisarka jest wielokrotną laureatką Nagrody Literackiej "Nike" czy Paszportów "Polityki". Na koncie ma też nagrody międzynarodowe, jak m.in. Man International Booker Prize, szwedzką Kulturhuset International Literary Prize i francuską Prix Laure Bataillon Award. Doczekała się też tej najważniejszej, czyli Literackiej Nagrody Nobla. W krótkim opisie Tokarczuk opublikowanym przez Akademię Szwedzką na oficjalnym profilu Nagrody Nobla na Twitterze czytamy, że autorka "nigdy nie postrzega rzeczywistości jako czegoś stabilnego lub wiecznego. Konstruuje powieści w napięciu między kulturowymi przeciwieństwami (...)". 

Zobacz też: Oto, co dokładnie powiedziała Olga Tokarczuk w swojej przemowie noblowskiej. Cały esej "Czuły narrator" >>

Olga Tokarczuk laureatką Nagrody Nobla. Debiutowała 40 lat temu

Jako literatka Olga Tokarczuk zaczynała w 1979 roku na łamach pisma młodzieżowego "Na przełaj", gdzie pod pseudonimem Natasza Borodin opublikowała pierwsze opowiadania - "Świąteczne zabijanie ryby" i "Moi przyjaciele". Za młodu z powodzeniem pisała też wiersze, które ukazywały się w "Trybunie Wałbrzyskiej". Jej debiutem wydawniczym był tomik poezji "Miasto w lustrach" z 1989 roku.

Początek prozatorskiej twórczości Tokarczuk odznaczyła książka "Podróż ludzi Księgi" z 1993 roku. Opowiada ona o podróży uciekinierów z siedemnastowiecznego Paryża, którzy poszukują "Księgi" ukrytej w murach małego klasztoru w Pirenejach. Dwa lata później ukazała się powieść "E.E." - tym razem Tokarczuk osadziła akcję we Wrocławiu z początku XX wieku. Tytuł czerpie z inicjałów głównej bohaterki, piętnastoletniej Erny Eltzner, która zaczyna przejawiać parapsychiczne zdolności, co definiuje życie jej i jej środowiska na kolejne lata.

Wielki przełom w karierze Olgi Tokarczuk nastąpił przy wydaniu jej trzeciego dzieła w 1996 roku. Fabuła książki "Prawiek i inne czasy" kręci się wokół wsi Prawiek, którą zamieszkują bardzo ciekawe osobistości. Nad wioską czuwa czterech archaniołów - narratorów opowieści o mieszkańcach Prawieku, rozpoczynającej się w roku 1914 i trwającej przez ponad osiemdziesiąt lat.  "Prawiek" spotkał się z ogromnym uznaniem czytelników.

Książka została nominowana do Nagrody Literackiej Nike w 1997 roku, uzyskała też nagrodę czytelników. Na konto Tokarczuk wpłynęła także Nagroda Fundacji im. Kościelskich w Genewie (1997) i nominacja do francuskiej nagrody Prix du Meilleur Livre Etranger w 1998. Powieść ukazała się w ponad 20 językach, m.in. w wersji angielskiej jako "Primeval and Other Times" w przekładzie Antonii Lloyd-Jones. "Prawiek" został nawet lekturą szkolną.

Olga Tokarczuk - ulubienica czytelników

Nagroda Literacka Nike od czytelników to dla Olgi Tokarczuk właściwie chleb powszedni, bo zdobyła ją pięć razy. Po raz drugi otrzymała ją w 1999 roku za "Dom dzienny, dom nocny", o którym szeroko mówi się jako o "najambitniejszym projekcie prozatorskim" pisarki. Narratorka zbiera w nim portrety i życiowe historie społeczności żyjącej w małej, nienazwanej wiosce nieopodal granicy polsko-czeskiej. "Dom" to pierwsze dzieło Tokarczuk, które ukazało się w przekładzie na język obcy - zadania w 2002 roku podjęła się Antonia Lloyd-Jones. 

W 2001 roku światło dzienne ujrzał zbiór 19 opowiadań "Gra na wielu bębenkach". Jak głosi opis Wydawnictwa Literackiego, z którym od lat współpracuje Tokarczuk, w "Grze" znajdziemy najbardziej rozmaite czytadła: "opowiadanie o czytelniczce kryminałów, napisany ze swadą historyczny apokryf czy miniaturę o angielskim profesorze, który przybywa do Warszawy 12 grudnia 1981 roku i nazajutrz budzi się w obcej i niezrozumiałej krainie". Na podstawie opowiadania "Żurek" powstał film o tym samym tytule z Katarzyną Figurą w roli głównej. Tokarczuk za "Grę" po raz kolejny otrzymała Nagrodę Literacką Nikę od czytelników.

Do powieści pisarka powróciła w 2004 roku z książką "Ostatnie historie". Zawiera ona trzy opowieści o o trzech sposobach oswajania śmierci oczami trzech pokoleń: babki, córki i wnuczki. Ich historie tworzą powieściową kronikę przemijania i utraty. W 2006 roku na rynku ukazała się z kolei "Anna In w grobowcach świata", czyli uwspółcześniony, wielogłosowy mit sprzed czterech tysięcy lat o sumeryjskiej bogini Inannie, która zstąpiła do krainy zmarłych. Rok po "Annie" Tokarczuk wydała jeden ze swoich największych czytelniczych przebojów, czyli powieść "Bieguni".

Zobacz też: Literacki Nobel 2018. Andrzej Duda w liście gratulacyjnym do Olgi Tokarczuk: Pani pisarstwo jest świadectwem siły języka >>

Olga Tokarczuk, wielki rozgłos i deszcz nagród 

"Co mamy wspólnego z biegunami - prawosławnym odłamem starowierców, ludźmi którzy zło oswajają ruchem? Ile jest w nas z biegunów? Od dawnych sułtańskich pałaców przez siedemnastowieczne gabinety osobliwości po współczesne hale odlotów - Olga Tokarczuk zabiera czytelników w niezwykłą podróż przez różne miejsca i czasy. Zaprasza do wspólnego oswajania migotliwej, fragmentarycznej rzeczywistości, do porzucania utartych szlaków" - tak prezentuje "Biegunów" opis Wydawnictwa Literackiego. Tokarczuk otrzymała za tę książkę zarówno Nagrodę Literacką Nike od publiczności, jak i - po raz pierwszy - od jury. 10 lat po wydaniu "Biegunów" w Polsce angielskiemu tłumaczeniu powieści autorstwa Jennifer Croft przyznano Man International Booker Prize 2018. 

Wielkim sukcesem okazała się też książka "Prowadź swój pług przez kości umarłych" z 2009 roku, której anglojęzyczny przekład także miał szansę na Bookera. Przy "Pługu" Tokarczuk skłoniła się w stronę thrillerów. "W oddalonej od reszty świata górskiej osadzie w pięknej Kotlinie Kłodzkiej mieszka ze swoimi psami Janina Duszejko – nieco ekscentryczna starsza pani, miłośniczka astrologii, która w wolnych chwilach dogląda domów nieobecnych sąsiadów i tłumaczy poezję Williama Blake’a. Niespodziewanie przez tę spokojną okolicę przetacza się fala morderstw, których ofiarą padają miejscowi myśliwi. Czy to możliwe, by to zwierzęta – jak sugeruje Duszejko – zaczęły czyhać na życie swych oprawców?" - zajawia Wydawnictwo Literackie. Agnieszka Holland na podstawie "Pługu" nakręciła we współpracy z Tokarczuk głośny film "Pokot".

W 2012 roku nakładem Wydawnictwa Krytyki Politycznej wyszedł zbiór esejów "Moment niedźwiedzia". Kinga Dunin, autorka wstępu, zapowiada, że pisma Tokarczuk traktują "o ciele, seksualności i śmierci, o uwikłaniu w płeć i uwiedzeniu darkroomem. O Michelu Faberze i Matriksie. A także o swoich podróżach, mapach lęków i lądów, ulicach Amsterdamu i horyzoncie Masywu Ślęży". Dwa lata po "Momencie" Tokarczuk wypuściła swoje - jak stwierdziła Akademia Szwedzka w uzasadnieniu do Literackiej Nagrody Nobla 2018 - "opus magnum", czyli "Księgi Jakubowe albo Wielka podróż przez siedem granic, pięć języków i trzy duże religie, nie licząc tych małych: opowiadana przez zmarłych, a przez autorkę dopełniona metodą koniektury, z wielu rozmaitych ksiąg zaczerpnięta, a także wspomożona imaginacją, która to jest największym naturalnym darem człowieka". Imponuje tytuł, imponuje także zawartość. Autorka w "Księgach" zabiera czytelników do czasów Rzeczypospolitej Obojga Narodów, które prezentuje z wyjątkową szczegółowością i w niepodrabialny sposób oddaje klimat tamtych lat i przedstawia wyjątkowy obraz bardzo barwnego okresu w dziejach naszego kraju. O czym mówi fabuła? 

"W 1752 roku do Rohatyna na Podolu przybywają kasztelanowa Katarzyna Kossakowska i poetka Elżbieta Drużbacka. "Jednym z gości na powitalnej kolacji jest miejscowy proboszcz Benedykt Chmielowski, autor pierwszej polskiej encyklopedii. Ksiądz i poetka, osoby rozmiłowane w księgach, szybko znajdują wspólny język – rozpoczynają rozmowę, którą później kontynuować będą w listach" - zapowiada Wydawnictwo Literackie.  "Nieco później, także na Podolu, pojawia się młody, przystojny i charyzmatyczny Żyd - Jakub Lejbowicz Frank. Tajemniczy przybysz z odległej Smyrny zaczyna głosić idee, które szybko dzielą społeczność żydowską. Dla jednych heretyk, dla innych zbawca już niebawem ma wokół siebie krąg oddanych sobie uczniów, zaś wywołany przezeń ferment może odmienić bieg historii".

Zobacz też: Oto, co dokładnie powiedziała Olga Tokarczuk w swojej przemowie noblowskiej. Cały esej "Czuły narrator" >>

Olga Tokarczuk - literacka noblistka

Od 2014 roku Olga Tokarczuk prezentuje co jakiś czas nowe opowiadania. W 2017 roku napisała bajkę dla dzieci "Zgubiona dusza", a rok później wydała złożone z dziesięciu historii "Opowiadania bizarne". Każda z opowieści toczy się w innej przestrzeni - Wołyń w epoce potopu szwedzkiego, współczesna Szwajcaria, odległa Azja i zmyślone lokalizacje... Tokarczuk prezentuje rzeczywistość w krzywym zwierciadle, okalając ją elementami groteski, czarnego humoru, fantastyki i grozy.

Najświeższą pozycją autorstwa Tokarczuk jest opowiadanie "Wyspa". Ukazało się ono, tak samo jak "Opowiadania bizarne", w 2018 roku, czyli roku, za który Tokarczuk otrzymała Literacką Nagrodę Nobla. Instytut Książki podaje, że do października 2019 r. ukazały się 193 tłumaczenia książek Olgi Tokarczuk w ponad 35 językach.

<<Reklama>> Książki autorki dostępne są w formie e-booków w Publio.pl >>