Nagroda im. Ryszarda Kapuścińskiego za reportaż literacki jest wręczana już od 11 lat. W tym roku jury uznało, że to Katarzyna Kobylarczyk jest autorką najlepszego reportażu 2019 r. Jej kandydaturę wyłoniono spośród piątki finalistów. Byli nimi także: debiutantka Joanna Gierak-Onoszko za "27 śmierci Toby'ego Obeda", ukraiński pisarz Artem Czech za "Punkt zerowy", szwedzki dziennikarz Lars Berge za książkę "Dobry wilk. Tragedia w szwedzkim zoo" i reporter Óscar Martínez z Salwadoru za reportaż "Bestia. O ludziach, którzy nikogo nie obchodzą".
"Strup. Hiszpania rozdrapuje rany" z nagrodą Kapuścińskiego
Katarzyna Kobylarczyk jest reporterką. Jej teksty ukazywały się m.in. w "Dzienniku Polskim", "Gazecie Wyborczej" i "Tygodniku Powszechnym". Wcześniej wydała m.in. książki takie jak "Pył z landrynek. Hiszpańskie fiesty", "Baśnie z bloku cudów. Reportaże nowohuckie". Teraz dzięki wygranej w plebiscycie otrzyma nagrodę w wysokości 100 tys. złotych. Pozostali finaliści też nie mogą narzekać, dostaną po pięć tys. zł.
Kobylarczyk w zwycięskim reportażu zajmuje się wojną domową w Hiszpanii - w jej wyniku zginęło pół mln ludzi, których najczęściej chowano w zbiorowych i anonimowych mogiłach. Pomimo upływu już ponad 80 lat od tamtych krwawych wydarzeń, Hiszpania wciąż nie rozliczyła się z tym trudnym rozdziałem swojej historii, a ci, którzy próbują się z tym zmierzyć, ciągle napotykają nowe trudności.
- Okazało się, że takie nieopatrzone, niezaleczone rany nie chcą się dobrze goić. Przeszłość wraca, mówienia o niej domagają się wnukowie pomordowanych. To oni chcą wreszcie dowiedzieć się, co się stało z ich dziadkiem, gdzie leżą jego szczątki, chcą te szczątki ekshumować i przenieść na cmentarz, do prawdziwego grobu. Historycy nie są nawet zgodni, ile takich ciał zakopano w anonimowych grobach, po polach, studniach i rowach – może 130 tysięcy, może 190 tysięcy? - mówiła o genezie reportażu autorka w wywiadzie opublikowanym na Kultura.gazeta.pl.
- Kobylarczyk swoją opowieść zaczyna mocnym akcentem. W wojnie domowej po obu stronach konfliktu zginęło około pół miliona ludzi. To jak skrupulatnie wylicza autorka blisko 62 miliony kości żołnierzy walczących po stronie republikanów i nacjonalistów oraz 41 milionów 200 tysięcy kości cywilów, którzy zostali zabici na skutek politycznych represji. To jakieś 7-8 tysięcy ton kości razem. Część z nich nadal poszukują bliscy zabitych, bo wiele ofiar zamordowano w ukryciu, a ciała wrzucano do rowów, studni, zagrzebano pod drzewami. "Wojnę wygrał generał Francisco Franco. Jako Caudillo rządził krajem przez kolejne 36 lat. Zmarł w 1975 roku i jego 206 kości – nie bez kontrowersji – pochowano w Dolnie Poległych, gdzie leżało ich wówczas jakieś 12 milionów" – zwraca uwagę Kobylarczyk. Wraz z nią podążamy śladem ludzi, którzy nie raz ryzykując gniew dzisiejszych mieszkańców, z uporem walczą o ekshumacje, identyfikację i godny pogrzeb zamordowanych przez frankistów - przybliżył w recenzji książki Dariusz Facoń.
Nagroda im. Ryszarda Kapuścińskiego za reportaż literacki ma charakter międzynarodowy. Przyznaje się ją za najlepszy reportaż książkowy opublikowany w Polsce i po polsku między 1 stycznia a 31 grudnia poprzedniego rok - plebiscyt został ustanowiony przez Miasto Stołeczne Warszawę, które także funduje nagrody ("Gazeta Wyborcza" jest współorganizatorem wydarzenia). W tym roku patronat honorowy nad finałem 11. edycji Nagrody objęły Ambasada Hiszpanii, Ambasada Kanady i Ambasada Szwecji.
<<Reklama>> Książka dostępna jest w formie e-booka w Publio.pl >>
Katarzyna Kobylarczyk, Strup. Hiszpania rozdrapuje rany (okładka) wydawnictwo Czarne
