Cechy powieści poetyckiej, czyli jak odróżnić ją od innych gatunków literackich
Powieść poetycka swoje początki zawdzięcza autorom z Wysp Brytyjskich. Za jej prekursora uznaje się Waltera Scotta i jego utwory o tematyce historycznej (np. "Pani Jeziora"). Za największego przedstawiciela tego gatunku uznaje się jednak jednogłośnie Georga Byrona, który wyniósł powieść poetycką na wyżyny. Jego "Giaur", "Oblężenie Koryntu" czy "Narzeczona z Abydos" to klasyki gatunku znane na całym świecie.
Czym wyróżnia się powieść poetycka? Oto cechy powieści poetyckiej:
- jest to utwór z pogranicza gatunków: łączy w sobie zarówno elementy epickie jak i liryczne (synkretyzm gatunkowy)
- utwór jest wierszowany
- fabuła jest stosunkowo luźna, następują znaczne przeskoki czasowe i zakłócenia chronologii
- przedstawiane wydarzenia nasycone są subiektywnymi spostrzeżeniami narratora, jego ocenami wydarzeń i innych bohaterów
- częste zwroty kierowane są wprost do czytelnika.
Wśród znanych pisarzy mających na swoim koncie powieści poetyckie nie brak też polskich literatów. Wśród nich najbardziej znane utwory tworzyli: Adam Mickiewicz (który był jednym z pierwszych tłumaczy utworów Byrona na język polski), Juliusz Słowacki czy Antoni Malczewski.
Zobacz też: Kryminał. Książka idealna na zimowy wieczór. TOP10 najlepszych kryminałów
Powieść poetycka Byrona
Jak już wcześniej wspomniano, powieść poetycka Byrona ukształtowała w pewien sposób cały gatunek literacki. To właśnie on stworzył pewne nowe elementy, które później w swoich utworach zaczęli stosować inni literaci. Wystarczy tu wspomnieć o wykreowaniu tzw. bohatera bajronicznego, który jest człowiekiem o nieznanej przeszłości, stojącym w sprzeczności ze społeczeństwem i światem. Taki obraz bohatera stworzony jest m.in. w "Giaurze", który przedstawia historię nieszczęsnego kochanka, który zakochuje się w Leili będącej żoną i niewolnicą Hassana. Gdy ten odkrywa jej zdradę postanawia pozbawić ją życia. Giaur próbuje zapobiec śmierci ukochanej, jednak mu się to nie udaje. Postanawia ją pomścić - napada na Hassana i jego ludzi i go uśmierca. Następnie podróżuje po świecie, by pod koniec życia osiąść w klasztorze. Tam zdradza historię swego życia jednemu z mnichów, któremu przekazuje także pierścień. Ten ma dostarczyć klejnot jego przyjacielowi z dawnych lat, który już wówczas przepowiedział mu jego losy.
Powieść poetycka Adama Mickiewicza "Konrad Wallenrod"
Bez wątpienia twórczość Byrona stała się dla Mickiewicza inspiracją do stworzenia własnej powieści poetyckiej. Ta stała się jednym z jego największych dzieł. Chodzi oczywiście o "Konrada Wallenroda", który to utwór Mickiewicz napisał podczas zsyłki, w Moskwie w 1825 roku.
"Konrad Wallenrod" to z całą pewnością powieść poetycka, która odnosi się do sytuacji Polski i Polaków w XIX wieku. Przesłanie to jest jednak ukryte, gdyż autor zastosował w utworze kostium historyczny, umieszczając jej akcję w średniowieczu. Utwór opowiada o Konradzie Wallenrodzie, którego poznajemy jako kandydata do objęcia stanowiska Mistrza Zakonu Krzyżackiego. Udaje mu się zyskać poparcie i zostaje przywódcą. Akcja przenosi się o rok - Konrad opóźnia podjęcie działań wobec Litwy, skupia się tymczasem na współbraciach, nadając im nowe pokuty i rygory. Dowiadujemy się także, że Konrad jest nieszczęśliwie zakochany - ze względu na dobro państwa porzucił kobietę, a teraz cierpi ze względu na niegdysiejszą decyzję. Akcja przenosi się na ucztę, w której uczestniczy Witold i zakonnicy. Po niej dochodzi do zerwania układu pokojowego i Konrad musi rozpocząć walkę z Litwą, jednak prowadzi ją nieudolnie i ponosi poważne klęski.
W ostatniej części powieści ujawniona zostaje prawdziwa tożsamość Konrada i jego ukochanej - jest on Walterem Alfem wspomnianym w pieśni wajdeloty. Bohater dopełnił przyrzeczenia i chce powrócić na Litwę, jednak zdaje sobie sprawę, że grozi mu śmierć. Aby uprzedzić Krzyżaków, wypija truciznę i umiera - w tym samym czasie życie traci także jego ukochana.
Zobacz też: ''Wiedźmin''. Kolejność czytania książek. W jakiej kolejności czytać sagę Sapkowskiego?
