20 książek walczy o tytuł najlepszej książki roku w konkursie organizowanym przez "Gazetę Wyborczą" i Fundację Agory. Są to:
- Kasper Bajon "Fuerte" - reportaż. Czarne, Wołowiec
- Waldemar Bawołek "Pomarli" - powieść. Czarne, Wołowiec
- Krzysztof Fedorowicz "Zaświaty" - powieść. Wysoki Zamek, Kraków
- Igor Jarek „Halny" - opowiadania. Nisza, Warszawa
- Bożena Keff "Strażnicy fatum" - esej. Krytyka Polityczna, Warszawa
- Michał Komar "Skrywane" - powieść. Czuły Barbarzyńca, Warszawa
- Joanna Krakowska "Odmieńcza rewolucja" - esej. Karakter, Muzeum Sztuki Nowoczesnej, Kraków – Warszawa
- Jerzy Kronhold "Długie spacery nad Olzą" - poezja. Wydawnictwo Literackie, Kraków
- Justyna Kulikowska "Tab_s" - poezja. WBPiCAK, Poznań
- Adam Leszczyński "Ludowa historia Polski" - historia. WAB, Warszawa
- Aleksandra Lipczak "Lajla znaczy noc" - reportaż. Karakter, Kraków
- Elżbieta Łapczyńska "Bestiariusz nowohucki" - powieść. Biuro Literackie, Stronie Śląskie
- Stanisław Łubieński "Książka o śmieciach" - esej. Agora, Warszawa
- Mira Marcinów "Bezmatek" - powieść. Czarne, Wołowiec
- Edward Pasewicz "Sztuka bycia niepotrzebnym" - poezja. WBPiCAK, Poznań
- Grzegorz Piątek "Najlepsze miasto świata" - reportaż. WAB, Warszawa
- Jacek Podsiadło "Podwójne wahadło" - poezja. WBPiCAK, Poznań
- Robert Pucek "Zastrzał albo trochę" - powieść. Linia, Ożarów Mazowiecki
- Zbigniew Rokita "Kajś" - reportaż. Czarne, Wołowiec
- Monika Śliwińska "Panny z Wesela" - biografia. Wydawnictwo Literackie, Kraków
Siedmiu finalistów poznamy na początku września, a laureata w pierwszą niedzielę października. Zwycięzca otrzyma 100 tys. zł i statuetkę projektu Gustawa Zemły. W tym roku w jury zasiadają: Teresa Bogucka, Przemysław Czapliński, Maryla Hopfinger, Inga Iwasiów (przewodnicząca), Dariusz Kosiński, Iwona Kurz, Tadeusz Nyczek, Magdalena Piekara i Szymon Rudnicki.
Więcej o walczących o zwycięstwo książkach piszemy niżej. Jeśli nie jest podane źródło, korzystaliśmy z materiałów wydawców poszczególnych pozycji.
)
Literacka Nagroda Nike 2021: 20 nominowanych książek - o czym opowiadają?
Kasper Bajon "Fuerte"
Wyspy to miejsca szczególne. Ich mieszkańcy inaczej patrzą na życie, śmierć, na przeszłość i przyszłość. Otoczeni przez wodę, która jest równocześnie gwarantem przetrwania i źródłem zagrożeń, żyją w wiecznym rozdarciu pomiędzy tym, co trwałe, a tym, co ulotne. Kasper Bajon wybrał Fuerteventurę na swój dom. Poznał jej nieoczywistą historię, zmierzył się z duchami przeszłości, doświadczył udręk teraźniejszości. Jego książka to nie kompendium wiedzy o wyspie, raczej zaproszenie do wspólnego snucia opowieści o zamierzchłym świecie.
Waldemar Bawołek "Pomarli" - powieść. Czarne, Wołowiec
Waldemar Bawołek w swojej onirycznej prozie przedstawia historie bliskich, którzy odeszli - wujka Mordawskiego, który z zamiłowaniem opowiadał anegdoty z pracy w milicji i ukradkiem popijał z piersiówki, matki dewotki, uprzykrzającej życie synowej, czy Mateusza, pogrążonego w smutku miłośnika muzyki klasycznej.
Krzysztof Fedorowicz "Zaświaty" - powieść. Wysoki Zamek, Kraków
"Wielu jest winiarzy na świecie, lecz tylko niektórzy wytwarzają naprawdę dobre wina. Wielu ludzi pisze książki, lecz niewiele z nich zasługuje na przeczytanie. Krzysztof Fedorowicz od lat wytwarza świetne wina, a teraz napisał wybitną książkę. Takie rzeczy się niemal nie zdarzają" (Robert Makłowicz).
Igor Jarek "Halny" - opowiadania. Nisza, Warszawa
Opowiadania zebrane w tomie "Halny" ("Nowohucka kolęda", "Królowa" i "Halny") łączy miejsce akcji – Nowa Huta - i środowisko bohaterów. To gangsterzy, dilerzy narkotyków, nieudani muzycy po wyrokach za spowodowanie po pijanemu śmierci kilku osób. Jak napisał Jarosław Rojek, bohaterowie Jarka „snują eposy o skurwionych superbohaterach, rycerskie romanse bez szczęśliwego zakończenia, moralitety bez rozgrzeszającego morału". Ich wewnętrzne monologi są prawdziwe, także za sprawą języka, brutalnego, wulgarnego, o mocnym, miejscami rapowym rytmie.
Bożena Keff "Strażnicy fatum" - esej. Krytyka Polityczna, Warszawa
Strażnikami fatum Bożena Keff nazywa tych ludzi i te grupy ludzi, którzy uważali los Żydów za przesądzony, nawet jeszcze przed latem 1942 roku. Fatum pilnującym tego losu byli oczywiście hitlerowcy, którym jednak na wyrost przypisywano wszechobecność i wszechwiedzę. W tej sytuacji każda forma pomocy była z góry skazana na klęskę i karę (śmierci).
Michał Komar "Skrywane" - powieść. Czuły Barbarzyńca, Warszawa
"'Skrywane' jest odkrywcze. 'Nieskończona prostota', 'rozkosz pychy', 'sprytna wiara', zwarcia antonimów, przyciąganie przeciwieństw, ich wzajemne przeistoczenia są źrenicą tego oka na świat, które Michał Komar nam tu otwiera" (Andrzej Mencwel)
Joanna Krakowska "Odmieńcza rewolucja" - esej. Karakter, Muzeum Sztuki Nowoczesnej, Kraków – Warszawa
Ta książka to tylko mały wycinek historii performansu, historii queeru, historii Nowego Jorku, historii kontrkultury i zarazem popkultury. Wycinek trochę inny niż te najbardziej znane i najczęściej opowiadane, bo więcej tu kobiet, a mniej muzyki, więcej teatru, a mniej Warhola, choć i teatr nie ten, co zwykle. Opowiada o historii odmieńczego performansu (słowo to rozumiane jest tu bardzo szeroko) na Manhattanie - na scenie, w piwnicy, w klubie i na ulicy - od lat sześćdziesiątych po dziewięćdziesiąte, z wycieczkami w przyszłość i w przeszłość, a nawet do Polski.
Jerzy Kronhold "Długie spacery nad Olzą" - poezja. Wydawnictwo Literackie, Kraków
"Jak się pisze poetycką autobiografię na biegu wstecznym? Tak jak Jerzy Kronhold – zaczyna się od przepisywania świata, przy czym zwraca się uwagę na detale i rekonstruuje kosmos złożony z przylądka beznadziei, tęczy po deszczu, fiołków na obrazie Maneta, wspomnień miłosnych, spacerów po Cieszynie, a potem dodaje do tego biograficzne szczegóły, cień ojca, czas debiutu w krakowskiej grupie 'Teraz' i wmontowuje w całość obrazki ze współczesności zagrożonej totalitarną przemocą. Jeśli ktoś powiedział kiedyś, że Nowa Fala wraca do morza, to te wiersze dowodzą, że znów dobija do brzegu, być może donośniej niż dawniej" (Leszek Szaruga)
)
Justyna Kulikowska "Tab_s" - poezja. WBPiCAK, Poznań
"Jak w debiutanckiej książce Justyny Kulikowskiej, tak i w 'Tab_s' pod powierzchnią kipi od gniewu. Wiersze są dynamiczne, w stanie przed wybuchem, który swoją siłą mógłby zmieść Polskę z każdej mapy. Od emocjonalnego przeciążenia drugi tom poetki broni jednak forma, czy lepiej: konceptualny rygor" (Agnieszka Budnik, Kultura u Podstaw)
Adam Leszczyński "Ludowa historia Polski" - historia. WAB, Warszawa
Opowieść o tym, co zostało w polskiej pamięci zakłamane, albo z niej wyparte. To historia 90 proc. Polaków - ubogich i niewykształconych, tych, którzy mieli ciężko pracować i słuchać narodowych elit - od początku Polski aż do czasów współczesnych.
Aleksandra Lipczak "Lajla znaczy noc" - reportaż. Karakter, Kraków
Książka na każdym kroku rozpięta jest między historią i współczesnością, między reportażem i esejem. Równie ważne są tu arabsko-wielokulturowa przeszłość Al-Andalus, jak i to, jak rezonuje ona dziś. Opisując średniowiecze i początki nowożytnego świata, autorka wyławia zadziwiająco aktualne wątki i pokazuje, jak dzisiejsi Andaluzyjczycy i Andaluzyjki obchodzą się z tym nietypowym dziedzictwem (nie brakuje takich, którzy mówią, że są "potomkami Maurów"), oraz jak dziś w praktyce wygląda wielokulturowość tego regionu (Andaluzja nazywana jest "nową Lampedusą").
Elżbieta Łapczyńska "Bestiariusz nowohucki" - powieść. Biuro Literackie, Stronie Śląskie
Nowa Huta, lata 50. Tu powstaje kombinat-kolos i miasto-labirynt. Wykuwa się tu także nowy człowiek - produkt nieudany i popsuty. Wielowątkowa opowieść jest snuta właśnie przez nowych ludzi, takich jak prorok czytający z wielkopiecowych oparów, zjadaczka arszeniku, sobowtórka czy człowiek bez twarzy. Kiedy w ich losy wkracza niejaki doktor Szpigiel, wraz z nim pojawia się zamęt. Debiutancka powieść Elżbiety Łapczyńskiej odsłania świat dziwności, kopniętej metafizyki, ale i do bólu realnej cielesności oraz brutalności pracy.
Stanisław Łubieński "Książka o śmieciach" - esej. Agora, Warszawa
"Książka o śmieciach" Stanisława Łubieńskiego to kolekcja esejów o śmieciach ilustrowana zdjęciami autora. Esejów literackich, ale opartych na badaniach i rozmowach ze specjalistami. Laureat Nagrody Nike Czytelników 2017 zastanawia się w nich czym są współczesne śmieci i jak zmieniły się na przestrzeni wieków? Jakie zagrożenie niosą ze sobą i co my możemy w tej sprawie zrobić? Co mówią o naszej cywilizacji? O współczesnym człowieku. O nieumiarkowaniu, chciwości, egoizmie. O tym jaki krajobraz zastaliśmy, a jaki po sobie zostawimy.
Mira Marcinów "Bezmatek" - powieść. Czarne, Wołowiec
"Bezmatek" to brutalna opowieść o pragnieniu życia i ucieczce od umierania oraz historia wielkiej, szalonej i zachłannej miłości, jaka może wydarzyć się tylko między matką a córką.
Edward Pasewicz "Sztuka bycia niepotrzebnym" - poezja. WBPiCAK, Poznań
"Pasewicz z genialną uprzedzającą intuicją (a posiadanie intuicji odróżnia poetę od 'poety') dotknął naszego czasu i naszego miejsca" - pisał o zbiorze wierszy Wojciech Śmieja.
Grzegorz Piątek "Najlepsze miasto świata" - reportaż. WAB, Warszawa
O jakim mieście mowa w książce "Najlepsze miasto świata" napisanej przez Grzegorza Piątka? Podtytuł rozwieje wszelkie Twoje wątpliwości – chodzi o Warszawę. Pisarz podejmuje tematykę jej odbudowy po tym, jak niegdysiejszy Paryż Północy obrócił się w stertę gruzów po nieudanym powstaniu.
Jacek Podsiadło "Podwójne wahadło" - poezja. WBPiCAK, Poznań
Tym razem Jacek Podsiadło – poeta na poły już legendarny, popularny w kraju i za granicą autor licznych tomów poetyckich oraz utworów prozatorskich i felietonów, publikowanych w najważniejszych polskich czasopismach literackich – oferuje zbiór swoiście historyczny. Nie pod kątem języka: ten jest otwarty, śmiały, współczesny, czerpie pełnymi garściami z różnych rejestrów, nie stroniąc także od archaizującej swady, równoważonej giętką potocznością. Jego historyczność wypływa z poruszanych tematów: mamy więc wspomnienia dawnych lektur, być może odświeżanych po latach (wśród nazwisk przewijają się nie tylko Cervantes czy Tołstoj, ale i Lucylla Pszczołowska, filolożka studiowana przez kolejne pokolenia adeptów i adeptek polonistyki), reminiscencje przeszłości prywatnej (w tym – tej pisanej wierszem) i zbiorowej (co działo się przed Chrystusem? O czym się wtedy pisało? Dlaczego zbladły zdjęcia ofiar Holokaustu? Gdzie się podziały synagogi?), a nawet wspomnienia znajomych bliższych i dalszych, pokrewnych lub obcych literacko: Julii Hartwig, Tomasza Pułki. Przez składające się na ten zbiór (świetne) utwory przepływa też gdzieś refleksja nad miejscem samego poety we współczesnym świecie i teraźniejszym języku, poety odmawiającego litanię do stałych związków, wyznaczających jego miejsce w zmiennej przestrzeni.
Robert Pucek "Zastrzał albo trochę" - powieść. Linia, Ożarów Mazowiecki
Autor mówi, że napisał "Zastrzał albo trochę", żeby pożegnać się z przyjaciółmi i znajomymi, z których zdecydowana większość pożegnała się już z tym światem. Stąd w tej książce czułość.
Z kolei elementy brutalne to tylko okruchy sprawiedliwości, na jaką zasługuje każda rzeczywistość. I tak z tych kart wyłania się "kraina świętości i cynizmu, cudzołóstw i miłości, komizmu i łez, zbrodni, kary i bezkarności oraz rozmaitych uzależnień".
Zbigniew Rokita "Kajś" - reportaż. Czarne, Wołowiec
"Przez większość życia uważałem Ślązaków za jaskiniowców z kilofem i roladą. Swoją śląskość wypierałem. W podstawówce pani Chmiel grała nam na akordeonie Rotę, a ja nie miałem pojęcia, że ów plujący w twarz Niemiec z pieśni był moim przodkiem. O swoich korzeniach wiedziałem mało. Nie wierzyłem, że na Śląsku przed wojną odbyła się jakakolwiek historia. Moi antenaci byli jakby z innej planety, nosili jakieś niemożliwe imiona: Urban, Reinhold, Lieselotte.
Później była ta nazistowska burdelmama, major z Kaukazu, pradziadek na „delegacjach" w Polsce we wrześniu 1939, nagrobek z zeskrobanym nazwiskiem przy kompoście. Coś pękało. Pojąłem, że za płotem wydarzyła się alternatywna historia, dzieje odwrócone na lewą stronę. Postanowiłem pokręcić się po okolicy, spróbować złożyć to w całość. I czego tam nie znalazłem: blisko milion ludzi deklarujących 'nieistniejącą' narodowość, katastrofę ekologiczną nieznanych rozmiarów, opowieści o polskiej kolonii, o separatyzmach i ludzi kibicujących nie tej reprezentacji co trzeba. Oto nasza silezjogonia" (Zbigniew Rokita)
Monika Śliwińska "Panny z Wesela" - biografia. Wydawnictwo Literackie, Kraków
Monika Śliwińska w niesamowitej młodopolskiej herstory opisuje życie córek bronowickiego chłopa portretowanych przez najwybitniejszych malarzy i literatów przełomu XIX i XX wieku. Z literackim rozmachem ukazuje czytelnikom świat dziewcząt przygotowywanych od najwcześniejszych lat do rezygnacji z niezależności i prawa do decydowania o sobie, ale również - przede wszystkim - świat kobiet, które w dorosłym życiu, w małżeństwach i zmiennych kolejach losu zachowały duchową niepodległość, mało tego - istotnie wpłynęły na życiorysy swoich mężów. Ślady Mikołajczykówien zachowały się w bogatej korespondencji, dokumentach państwowych i kościelnych, pamiętnikach, wspomnieniach, a przede wszystkim w niepublikowanych dotąd dokumentach z prywatnych archiwów potomków Lucjana Rydla i Włodzimierza Tetmajera.
<<Reklama>> Nominowane książki dostępne są w formie e-booków w Publio.pl >>
