Wicepremier, minister kultury, dziedzictwa narodowego i sportu Piotr Gliński podczas uroczystości przekazania dzieła mówił, że obraz Masłowskiego zaginął dwukrotnie:
Zaginął w czasie wojny, bo w czasie wojny był składowany w tych słynnych niemieckich składnicach na Dolnym Śląsku, ale został odzyskany przez Muzeum Narodowe. Po czym został wypożyczony do Towarzystwa Przyjaźni Polsko-Radzieckiej, no i nasi towarzysze byli tak skrzętni, że wraz z 33 innymi dziełami sztuki także tę przepiękną akwarelę Stanisława Masłowskiego "Gryka" po prostu ukradli.
Piotr Gliński: Chcielibyśmy, żeby dzieł wracało do Polski więcej
Minister dodał, że uroczystość jest dowodem na to, że dzieła utracone wracają. - Wracają, ale chcielibyśmy, żeby wracało ich więcej. Polska straciła - według bardzo oględnych szacunków - około pół miliona dzieł sztuki, głównie w czasie drugiej wojny światowej. Ponad 60 tysięcy cennych obiektów zostało zidentyfikowanych i opisanych w naszej bazie dzieł utraconych - przypomniał szef resortu kultury.
Akwarela Stanisława Masłowskiego "Gryka" to kolejny odzyskany obraz przekazany do zbiorów polskich muzeów w ciągu ostatnich tygodni. 6 października w Muzeum Narodowym w Poznaniu odbyła się prezentacja obrazu "Chata w śniegu" Michała Gorstkina-Wywiórskiego. Po 81 latach dzieło wróciło do macierzystych zbiorów.
"Stańczyk" Matejki jako mural w Paryżu. U stóp euro, na stole tablet >>
"Gryka" powstała w 1924 roku i przed wojną była własnością Towarzystwa Zachęty Sztuk Pięknych w Warszawie. Na początku wojny, jesienią 1939 roku, akwarela wraz z innymi dziełami ze zbiorów Zachęty została zabezpieczona w skrzyni w piwnicach budynku, a następnie, w 1942 roku trafiła do Muzeum Narodowego w Warszawie. Prawdopodobnie po upadku Powstania Warszawskiego dzieło zostało wywiezione do jednej z niemieckich składnic na terenie Dolnego Śląska. Tam też zostało odnalezione tuż po wojnie dzięki Akcji Rewindykacyjnej i w sierpniu 1945 roku wróciło do Muzeum Narodowego w Warszawie. Niestety wkrótce akwarela Masłowskiego zaginęła po raz drugi. W październiku 1946 roku wraz z innymi obiektami została wypożyczona z Muzeum Narodowego w Warszawie na okres jednego tygodnia do dekoracji wnętrz siedziby Towarzystwa Przyjaźni Polsko-Radzieckiej. W maju bieżącego roku "Gryka" została wystawiona na licytację w jednym z warszawskich domów aukcyjnych i natychmiast rozpoznana przez pracowników działającego w resorcie kultury Wydziału ds. Restytucji Dóbr Kultury, którzy każdego dnia monitorują rynek dzieł sztuki w poszukiwaniu obiektów zaginionych. Dotychczasowy właściciel obiektu, który pragnie pozostać anonimowy, po zapoznaniu się z historią i pochodzeniem pracy Masłowskiego, zdecydował się bezwarunkowo zwrócić obraz.
Restytucja polskich dóbr kultury zagrabionych w czasie II wojny światowej to jeden z priorytetów MKiDN. Od 2016 roku Polska odzyskała ponad 500 cennych obiektów, które powróciły z Niemiec, Austrii, Stanów Zjednoczonych, Wielkiej Brytanii oraz zostały odnalezione na terenie kraju. To m.in. obrazy takie jak "Przy fortepianie" Jacka Malczewskiego czy "Zima w małym miasteczku" Maksymiliana Gierymskiego, ale też przedwojenna kolekcja etnograficzna z Muzeum Etnograficznego w Łodzi, XVII-wieczny sztambuch czy lekyt - naczynie antyczne z IV w. p.n.e. Obecnie MKiDN prowadzi ponad 80 postępowań restytucyjnych na całym świecie.
"Afgańska dziewczyna" to najdroższe zdjęcie zlicytowane na aukcji w Polsce >>
