"Gdzie jesteś? Rdz 3,9". Żydowski Instytut Historyczny upamiętnia 80. rocznicę utworzenia getta warszawskiego

"Szabatowy dzień, w którym utworzono getto (16 listopada), był straszny. Ulica nie wiedziała, że getto zostanie zamknięte, dlatego spadło ono na ludzi jak grom z jasnego nieba" - pisał jesienią 1940 roku Emanuel Ringelblum, twórca Podziemnego Archiwum Getta Warszawy. Dokładnie 80 lat później Żydowski Instytut Historyczny, upamiętniając tamte zdarzenia, przygotował wystawę pt. "Gdzie jesteś? Rdz 3,9".

16 listopada 1940 roku zamknięto i odizolowano getto warszawskie. Licząca 400 tys. osób społeczność żydowska została odcięta od reszty świata i zamknięta na obszarze o powierzchni zaledwie 307 ha. O tym, co czuli mieszkańcy getta, jak komentowali zamknięcie jego granic, czego się obawiali i skąd czerpali nadzieję, wiadomo głównie dzięki dokumentom zachowanym w Archiwum Ringelbluma. Poprzez materiały źródłowe takie jak: zebrane relacje, świadectwa rysunkowe oraz dokumentacje? fotograficzna? twórcy wystawy "Gdzie jesteś? Rdz 3,9" spróbują przybliżyć odwiedzającym Instytut graniczne stany emocjonalne i egzystencjalne, jakich doświadczały setki tysięcy ludzi stłoczonych w centralnej części Warszawy, za murem.

Zobacz wideo Tak przebiegało powstanie w getcie warszawskim

- Bóg zwraca się do nas pytaniem: gdzie jesteś? Nie jest to pytanie o miejsce zamieszkania, adres, ale o to, kim jesteśmy, co wiemy o sobie, gdy poznajemy siebie w sytuacji utraty niewinności i gdy rodzi się pierwsze poczucie winy - podkreśla jeden z kuratorów wystawy, dyrektor ŻIH, prof. Paweł Śpiewak.

Ekspozycja podzielona została na jedenaście stanowisk, punktów granicznych m.in. takich jak strach, bezczas, niepewność czy głód wyznaczających doświadczenie życia oraz śmierci w getcie warszawskim. Istotę poszczególnych części można zrozumieć, słuchając na specjalnie przygotowanych audioguide’ach relacji zebranych w Archiwum Ringelbluma, patrząc na obrazy i zdjęcia wykonane w getcie.

Za dobór oraz opracowanie prezentowanych rysunków odpowiada dr Piotr Rypson, główny kurator ŻIH, współtwórca tej ekspozycji, a za kolekcję fotograficzną Anna Duńczyk-Szulc, autorka książki i kuratorka wystawy poświęconej zdjęciom z Archiwum Ringelbluma. Kluczowym elementem całości są wspomniane nagrane relacje z getta, czytane przez aktorów: Magdalenę Lamparską, Jerzego Radziwiłowicza, Mateusza Damięckiego oraz Martina Budnego w reżyserii Agnieszki Olsten. Na wystawie pokazywany jest archiwalny film zarejestrowany w 1941 roku na taśmie 8 mm przez Alfonsa Ziółkowskiego, który miał przepustkę pozwalającą na wejście do getta. Materiał został udostępniony ŻIH przez Ericka Bednarskiego.

- Architektura wystawy i sposób poruszania się po niej widzów mają przybliżyć doświadczenie egzystencji w getcie – jednak bez próby inscenizacji czy stosowania ekspresyjnej scenografii. Chcielibyśmy, aby w stanach granicznych, których dotykamy na wystawie, widzowie odnaleźli również przekaz uniwersalny, odnoszący się także do innych miejsc i zdarzeń – zaznaczają twórcy ekspozycji.

Więcej o: