Co to jest sztuka ludowa?
Zadajesz sobie pytanie - co to jest sztuka ludowa? Jest to całokształt wytworów materialnych i niematerialnych związanych z działalnością lokalnej społeczności, najczęściej wiejskiej. Kultura i sztuka ludowa mieści w sobie wiele dziedzin. Zaliczymy do niej malarstwo, rzeźbę, muzykę i tańce ludowe, poezję i literaturę, ale także przekazywane z pokolenia na pokolenie legendy ludowe. Za elementy sztuki ludowej uznaje się także obrzędy i tradycje związane nierozerwalnie z życiem na wsi.
Cechą sztuki ludowej jest jej użytkowość - rzadko które dzieła powstają tylko po to by "cieszyć oko". Większość pełni swoje funkcje w codziennym życiu. Jest to konsekwencją tego, że przez wiele stuleci chłopi byli zdani na siebie w kwestii zaopatrzenia swoich gospodarstw. Dlatego też sami przędli, tworzyli przedmioty codziennego użytku, szyli stroje itd. Wszelkie te przejawy ich działalności wytwórczej dziś traktowane są jako elementy sztuki ludowej.
Podhalańska sztuka ludowa. Muzeum Manggha: Wystawa Ajnowie, górale i Bronisław Piłsudski JAKUB PORZYCKI
Sztuka ludowa w Polsce
Sztuka ludowa w Polsce przeżywała na przestrzeni wieków swoje wzloty i upadki. W okresie, gdy Polska była pod zaborami upomniano się o nią szczególnie mocno, gdyż wierzono, że jej przejawy są "nośnikiem polskości", który pomaga podtrzymać w narodzie patriotycznego ducha. Również w okresie PRL szczególnie hołdowano sztuce ludowej. Był to ukłon władzy w stronę mas chłopskich, które były niezwykle ważne dla podtrzymania tego systemu politycznego. Obecnie również możemy obserwować powrót do pielęgnowania sztuki ludowej. Efektem tego jest m.in. dynamiczny rozwój miejsc takich jak skanseny, które w całym kraju przyciągają rzesze zwiedzających, organizując różnego rodzaju pokazy i warsztaty interesujące dla osób w różnym wieku.
Zalipie Fot. Arkadiusz Ścichocki / Agencja Wyborcza.pl
Sztuka ludowa: obrazy prymitywistów
Sztuka ludowa to obrazy, które należą nie tylko do nikomu nieznanych twórców, ale także do rozpoznawalnych przedstawicieli nurtu prymitywizmu. Wśród nich są znane nazwiska takie jak: Nikifor Krynicki, Teofil Ociepka czy Dorota Lampart.
Pomnik Nikifora Krynickiego w Krynicy-Zdroju. Zdjęcie ilustracyjne Agnes Kantaruk/shutterstock.com
Nikifor był człowiekiem niedocenianym przez ludzi. Jego malarstwo przez długi czas nie zyskało uznania, dopiero po czasie dostrzeżono jego geniusz w operowaniu kolorem. Malarz był nieodłącznie związany z Krynicą - wiele z jego 40 tys. dzieł to widoki, które można było zobaczyć w tym miasteczku - szkice wilii czy cerkwi. Obecnie część z jego prac można podziwiać w zabytkowej willi Romanówka w Krynicy-Zdroju, gdzie znajduje się Muzeum Nikifora. Z kolei największy zbiór jego dzieł znajduje się w Muzeum Okręgowym w Nowym Sączu.
Willa 'Romanówka' Krynica-Zdrój. Stepniak/shutterstock.com
Sztuka ludowa: przykłady
Przykłady sztuki ludowej można w zasadzie mnożyć w nieskończoność. Doskonałym nośnikiem takiej sztuki były obrazy i rzeźby o prymitywnym charakterze, które możemy znaleźć w przydrożnych kapliczkach i małych wiejskich kościołach. Równie ciekawym przykładem sztuki ludowej są koronki - obrusy, serwety, a także inne elementy np. garderoby wykonywane ręcznie. Nie wolno pominąć garncarstwa, które jest szczególnym sposobem łączenia elementów sztuki z jej użytkowym charakterem. Pamiętajmy także o szczególnym rodzaju sztuki ludowej, jaką stanowią stroje ludowe - często ręcznie szyte, z haftowanymi wzorami charakterystycznymi dla danego regionu. Przykładów takich można wymienić jeszcze wiele - faktem jest, że sztukę można znaleźć praktycznie w każdym zakątku.
GRZEGORZ SKOWRONEK
Zobacz też: Obraz Banksy'ego sprzedany za rekordową kwotę. Pieniądze zasilą brytyjską ochronę zdrowia. "Hołd"
