Obrazy van Gogha: czym się charakteryzują?
Obrazy van Gogha w większości wyróżniają się już na pierwszy rzut oka. Vincent van Gogh, żyjący w XIX wieku holenderski malarz postimpresjonistyczny, wypracował bowiem swój własny, wyraźnie rozpoznawalny styl, który w pełni rozwinął w 1888 roku (czyli niecałe trzy lata przed śmiercią). Artysta, który żył zaledwie 37 lat, pozostawił po sobie imponujący dorobek w postaci 870 obrazów, 150 akwarel oraz ponad 1000 rysunków. Pierwsze obrazy olejne namalował w 1881 roku, a były to: ''Martwa natura z kapustą i drewniakami'' oraz ''Martwa natura z kuflem piwa i owocami''. Van Gogh starał się na nich stworzyć wrażenie przestrzeni, operując efektami świetlnymi. W kolejnych latach doskonalił umiejętność portretowania ludzi – w ten sposób powstało ponad 40 szkiców głów wieśniaków z Nuenen. W 1885 roku namalował szereg obrazów, przedstawiających martwe natury, wówczas powstało też jego pierwsze wielkie dzieło, ''Jedzący kartofle''. Kolejne lata obfitowały w martwe natury i sceny z Montmartre, van Gogh tworzył też obrazy inspirowane sztuką japońską.
Vincent van Gogh, Jedzący kartofle, 1885 Muzeum Vincenta van Gogha / domena publiczna
Zasadniczy wpływ na ewolucję stylu van Gogha miała twórczość impresjonistów oraz neoimpresjonistów. Pod wpływem tych pierwszych znacznie rozjaśnił paletę używanych barw (wcześniej na jego obrazach królowały mroczne, ziemiste odcienie), zaś od neoimpresjonistów zaczerpnął technikę puentylizmu, czyli malowania punktowego. Począwszy od 1888 roku w jego pracach zaczęły dominować żółcienie, wówczas powstały słynne ''Słoneczniki'', jak również obrazy malowane nocą. Artysta tworzył cykle tematyczne, w ten sposób w 1889 roku powstała seria obrazów przedstawiających cyprysy, jak również prace z motywem drzew oliwnych. Jeden z najsłynniejszych obrazów van Gogha, ''Gwiaździsta noc'', łączy w sobie oba te tematy.
Słoneczniki Vincenta van Gogha - obraz bezcenny, czyli 'nieoceniony'. Chyba nikt nie powie, że jest 'nieznany' Wikimedia Commons
Vincent van Gogh: ''Gwiaździsta noc''
Wśród wielu obrazów, które pozostawił po sobie Vincent van Gogh, ''Gwiaździsta noc'' jest jednym z najbardziej reprezentatywnych dla jego stylu obrazem. Olej na płótnie, namalowany w 1889 roku, choć przedstawia pejzaż, jest jednym z nielicznych dzieł artysty namalowanych całkowicie z pamięci. Van Gogh stworzył ''Gwiaździstą noc'' podczas pobytu w szpitalu psychiatrycznym. I choć inspirował się otoczeniem, w którym przebywał, to jego obraz jest w dużej mierze wytworem wyobraźni i ma charakter ekspresjonistyczny. Przedstawia widok na wioskę, ujęty w ramy darzonych w tym czasie szczególnym upodobaniem przez malarza motywów roślinnych: na pierwszym planie po lewej stronie wznosi się ku niebu nieco złowrogi cyprys, po prawej stronie zaś widoczna jest grupa drzew oliwnych skupiona niejako w obłok. Znajdujące się w tle wzgórze zdaje się falować, a na dynamikę dzieła wpływa scena rozgrywająca się na ciemnoniebieskim niebie: dwie spiralne mgławice splatają się ze sobą, gwiazdy przedzierają się przez mrok nocy, a całość uzupełnia pomarańczowy półksiężyc.
'Gwiaździsta noc' Van Gogh mat. pras.
''Gwiaździsta noc'' to nie pierwsze dzieło van Gogha przedstawiające motywy nocy. Wcześniej artysta namalował m.in. takie płótna, jak: ''Taras kawiarni w nocy'', ''Nocna kawiarnia'' czy ''Gwiaździsta noc nad Rodanem''. Tu jednak koncentrował się na przedstawieniu światła gwiazd oraz wydobyciu barw nocnego pejzażu. Obraz powstały podczas pobytu artysty w szpitalu psychiatrycznym, do którego namalowania van Gogh przymierzał się od dłuższego czasu, koncentruje się na nocnym niebie i pulsującej sekwencji gwiazd, które się na nim znalazły. Malarz stworzył również rysunek pod tym samym tytułem, sporządzony już po namalowaniu obrazu, a różniący się od niego kilkoma szczegółami.
Gwiaździsta noc nad Rodanem Vincent van Gogh
Vincent van Gogh: ''Słoneczniki''
Wśród znanych dzieł, które namalował Vincent van Gogh, ''Słoneczniki'' to chyba najsłynniejsze jego martwe natury. Artysta namalował całą serię obrazów z motywem słoneczników. Pierwsze cztery obrazy przedstawiające cięte słoneczniki powstały jeszcze podczas pobytu van Gogha w Paryżu, późnym latem 1887 roku. Były to: ''Cztery ścięte słoneczniki'' oraz trzy obrazy zatytułowane ''Dwa ścięte słoneczniki''. W sierpniu 1888 roku artysta rozpoczął malowanie siedmiu obrazów, z którymi po dziś dzień jest najsilniej identyfikowany. Każdy z obrazów opatrzony jest pełną nazwą: ''Trzy słoneczniki w wazonie'', ''Martwa natura: wazon z piętnastoma słonecznikami'' (trzy obrazy), ''Martwa natura: wazon z dwunastoma słonecznikami'' (dwa obrazy) i ''Martwa natura: wazon z pięcioma słonecznikami''. Ostatni z nich został zniszczony podczas II wojny światowej. Kwiaty, przedstawione w różnych stadiach wzrostu, tworzą bukiet umieszczony w glinianym wazonie. Wazon podzielony jest na dwie strefy kolorystyczne, umieszczony na małej powierzchni w dolnej części obrazu. Na pierwszy plan wybija się gęsta kompozycja kwiatów.
Vincent van Gogh: dzieła sztuki, które zyskały popularność po śmierci artysty
Dziś, gdy mówimy ''Słoneczniki'', myślimy - Vincent van Gogh. Dzieła sztuki, które wyszły spod jego pędzla, za życia artysty znane były jednak głównie jego kolegom, nielicznym krytykom sztuki i kolekcjonerom. Do spopularyzowania jego twórczości znacząco przyczyniła się szwagierka artysty, Johanna van Gogh-Bonger, która zebrała jego prace oraz uporządkowała i opublikowała jego listy. Pierwszą znaną kolekcjonerką dzieł van Gogha była Helene Kröller-Müller, a jej zbiory można obecnie podziwiać w muzeum jej imienia w Otterlo.
Vincent van Gogh początkowo tworzył w nurcie realizmu, później stał się postimpresjonistą. Tworzył martwe natury (z których najbardziej znane są ''Słoneczniki''), pejzaże (w szczególności ''Gwiaździsta noc'' i ''Gwiaździsta noc nad Rodanem''), liczne portrety (''Portret doktora Gacheta'') i autoportrety (blisko 40). Częstym motywem jego obrazów były cyprysy, drzewa oliwne i kwiaty, malował pola uprawne, kwitnące sady, ogrody i pola. Wśród późniejszych dzieł van Gogha wyróżnia się ''Kwitnący migdałowiec'' – obraz namalowany z okazji narodzin bratanka i przeznaczony do powieszenia w sypialni dziecka. Wielkie gałęzie kwitnącego na biało migdałowca, przedstawione na tle błękitnego nieba, to jedna ze spokojniejszych w przekazie prac artysty, zmagającego się z chorobą psychiczną.
Vincent van Gogh - autoportret Vincent van Gogh
Zobacz też: Sztuka ludowa. Co ją charakteryzuje?
