Malarstwo. Barok - cechy i najważniejsze przykłady dzieł

Malarstwo baroku bez wątpienia odcisnęło wielki wpływ na europejskiej sztuce. Postaci takie, jak Rembrandt, Rubens czy Caravaggio przeszły do historii. Czym odznaczało się malarstwo barokowe?

Malarstwo. Barok w sztukach wizualnych

Czym odznaczało się nowe malarstwo? Barok w sztukach wizualnych zastąpił renesansową potrzebę harmonii i odpowiednich proporcji chęcią olśniewania i oddziaływania na emocje. Nowe trendy zapowiadane były przez dzieła niektórych malarzy renesansowych, choćby ''Sąd Ostateczny'' Michała Anioła. Centrum nowej sztuki pozostała Italia, ale istotni twórcy działali też zwłaszcza we Francji i Niderlandach. Należy pamiętać o tym, że chętnie wykorzystywał je Kościół katolicki, ale mecenatem odznaczali się też monarchowie i możni zwłaszcza tam, gdzie występował czas prosperity gospodarczej czy politycznej (Francja, Holandia). 

Zmysłowe bogactwo tej sztuki, operowanie światłocieniem, iluzjonizmem i bogatą symboliką można dostrzec w rozwijanych tematach ze sfery religijnej, mitologicznej, przedstawieniach alegorycznych i historycznych. Popularne było też malarstwo portretowe i martwe natury.  

Najważniejsze cechy malarstwa barokowego

Jakie były najważniejsze cechy malarstwa barokowego? Można stwierdzić, że sztuki wizualne tego okresu szły w parze z architekturą. Dawniej istotne były harmonia, realizm, anatomia i racjonalność przedstawień. W nowej sztuce liczyły się emocje, pobudzanie uczuć, dramatyzm, śmiałe operowanie kolorami i cieniem. Ceniono sobie efekt, jaki dawały silne kontrasty - choćby pomiędzy światłem a cieniem. W religijnym i świeckim malarstwie często przejawiały się wątki ekstatyczne, nawiązania do śmierci, upływu czasu, nawróceń i nacechowanych emocjami sytuacji.   

Obrazy - barok, twórcy i ich dzieła

Kto przede wszystkim zamawiał barokowe obrazy? Barok i jego sztuka stały się narzędziem w rękach Kościoła katolickiego, który potrzebował oręża w ideowej walce z różnymi wyznaniami protestanckimi. Mecenat sprawowali jednak także władcy, zwłaszcza absolutystyczni - wśród nich prym wiódł Ludwik XIV nazywany ''Królem Słońce''. Także władający w mniejszych państwach chętnie zamawiali dzieła, które miały mieć znaczenie propagandowe lub stanowić ozdobę. Dotyczyło to także możnych - elity politycznej gospodarczej w poszczególnych krajach. Przykładem mogą być najwięksi magnaci Rzeczpospolitej Obojga Narodów, którzy opłacali barokowych artystów. 

Rembrandt. Lekcja anatomii doktora Tulpa (1632) Wikimedia Commons

Zobacz też: Dzieła sztuki - zobacz, co powinieneś o nich wiedzieć [definicja, przykłady]

Obrazy barokowe - przykłady

Kto przede wszystkim malował obrazy barokowe? Przykłady wspaniałych dzieł znajdziemy w galeriach i muzeach całej Europy. Najważniejsze nazwiska to jednak bez wątpienia:

• Michelangelo Caravaggio (1771-1610) - najwspanialszy artysta Italii, autor m.in. ''Bachusa'', ''Grających w karty'',  ''Powołania św. Mateusza'', ''Wieczerzy w Emaus'' i ''Ecce Homo''
• Rembrandt van Rijn (1606-1669) - najważniejszy malarz holenderski ''złotego wieku'', autor ''Wskrzeszenia Łazarza'', ''Lekcji anatomii doktora Tulpa'', ''Ofiarowania Izaaka'', ''Powrotu syna marnotrawnego'' i wielu innych
• Diego Velazquez (1599-1660) - wybitny portrecista, malujący też obrazy religijne, mitologiczne i sceny rodzajowe, autor: ''Triumfu Bachusa'', ''Poddania Bredy'' czy ''Portretu papieża Innocentego X''
• Peter Paul Rubens (1577-1640) - flamandzki autor, który stworzył choćby: ''Zdjęcia z krzyża'', ''Porwanie córek Leukippa'', ''Pokłon Trzech Króli'', ''Sąd Parysa'' i ''Trzy Gracje''. 

Peter Paul Rubens. Trzy Gracje, 1637-1638 The Prado in Google Earth / Wikimedia commons

Malarstwo barokowe w Polsce

Jak rozwijało się malarstwo barokowe w Polsce? Także w Rzeczpospolitej Obojga Narodów obrazy barokowe były cenione. Ich zakupowi i powstawaniu na zamówienie sprzyjał nie tylko mecenat królewski, ale też magnacki. Bardzo istotna była też rola Kościoła katolickiego. Ważną rolę jako ośrodek malarstwa barokowego odgrywał też Gdańsk. Dominowały dzieła religijne, ale malowano też obrazy alegoryczne i portrety. Nietypowym przykładem sztuki barokowej był w Rzeczpospolitej sarmacki portret trumienny. Malowane na blasze cynowej, stanowiły ważny element szlacheckich uroczystości pogrzebowych, później zaś często zdobiły ściany kościołów. Najważniejszymi artystami byli:

• Tommaso Dolabella
• Daniel Schultz
• Herman Han
• Bartłomiej Strobel
• Michelangelo Palloni
• Franciszek Lekszycki
• Andrzej Stech

Zobacz też: Muzeum sztuki nowoczesnej: miejsce, w którym poznamy najnowsze trendy i kierunki w sztuce