W 2021 roku maturzyści mogli napisać wypracowanie o "Lalce", które dotyczyło ambicji i jej wpływu na ludzką motywację - zagadnienie należało rozpatrzyć na przykładzie postaci Stanisława Wokulskiego. Temat dokładnie brzmiał tak:
Czy ambicja ułatwia człowiekowi osiągnięcie zamierzonego celu? Rozważ problem, odwołując się do fragmentu 'Lalki' Bolesława Prusa, całego utworu oraz do wybranego tekstu kultury. Twoja praca powinna liczyć co najmniej 250 wyrazów.
Druga propozycja skupiała się na literackim obrazie miasta i jego wpływie na ludzi. Maturzyści w tym przypadku powinni powołać się na "Ziemię obiecaną" Władysława Reymonta i inne wybrane teksty kultury.
Dlaczego "Lalka" to ulubieniec egzaminatorów i maturzystów?
Nowa matura została wprowadzona 16 lat temu. Od tego czasu wśród tematów rozprawek nawiązanie do monumentalnej "Lalki" Bolesława Prusa pojawiło się już szósty raz. Częściej egzaminatorzy chyba tylko sięgają po twórczość Adama Mickiewicza i jego "Dziady" czy "Pana Tadeusza". Dodajmy też, że matura 2021 to pierwszy egzamin w nowym trybie, kiedy to pojawił się temat dotyczący samej "Ziemi obiecanej" Reymonta - wcześniej twórczość pisarza pojawiła się wśród zagadnień egzaminacyjnych zaledwie dwa razy.
Od wprowadzenia nowej formy egzaminu "Lalka" po raz pierwszy na maturze z języka polskiego pojawiła się po raz pierwszy w roku 2008. Wtedy na poziomie podstawowym pojawił się temat "Sen jako sposób prezentowania postaci literackiej. Analizując i interpretując podany fragment 'Lalki' Bolesława Prusa, wyjaśnij, co marzenie senne mówi o bohaterce powieści i jej stosunku do ważnych w jej życiu osób – ojca i Wokulskiego".
Następnym razem egzaminatorzy sięgnęli po to dzieło już w 2010 roku. Zdający egzamin na poziomie rozszerzonym maturzyści mogli zrealizować się porównując konwencje literackie podanych tekstów ze szczególnym uwzględnieniem "wykreowanych w nich przestrzeniach i bohaterach literackich" - właśnie tu pojawił się cytat z "Lalki". Dwa lata później Prus pojawił się ponownie na poziomie podstawowym. "Wolna wola człowieka czy siły od niego niezależne – co przede wszystkim decyduje o ludzkim losie? Rozważ problem i uzasadnij swoje zdanie, odwołując się do podanego fragmentu 'Lalki', całego utworu Bolesława Prusa oraz innego tekstu kultury. Twoja praca powinna liczyć co najmniej 250 słów" - brzmiał wtedy temat, który brzmi zaskakująco podobno do zagadnienia z 2021 roku.
Zgodnie z zauważalną tendencją, że "Lalka" pojawia się wśród tematów co dwa-trzy lata, następnym razem egzaminatorzy zaproponowali maturzystom rozprawkę o dziele Prusa w roku 2018. Wtedy temat rozprawki brzmiał następująco:
Tęsknota – siła niszcząca czy budująca ludzkie życie? Rozważ problem i uzasadnij swoje zdanie, odwołując się do fragmentu 'Lalki', całej powieści Bolesława Prusa oraz wybranego tekstu kultury. Twoja praca powinna liczyć co najmniej 250 słów.
Dlaczego autorzy egzaminów maturalnych tak chętnie sięgają właśnie po tę książkę, a maturzyści tak chętnie o niej piszą rozprawki? Na to pytanie odpowiedzieli w 2017 roku maturzyści, którzy rozmawiali z reporterami "Kuriera Lubelskiego". "To jest książka, którą można włożyć niemal w każdy motyw" - tłumaczyła Karolina Hasiec z I Liceum Ogólnokształcącego im. Stanisława Staszica, zaś jej kolega Jakub Boguta dodawał, że większość maturzystów na temat związany z "Lalką" zawsze po cichu liczy. " To jest jedna z najbardziej znanych i lubianych lektur, z której jedyne, co trzeba wiedzieć to kim była Łęcka" - opowiadał w rozmowie z na łamach "Kuriera".
