Mówi się, że coś jest "tajemnicą poliszynela". A co to właściwie znaczy?

Sformułowanie "tajemnica poliszynela" często jest używane w kontekście zdradzania innym osobom pewnych faktów czy plotek. Nierzadko jednak stosuje się je błędnie. Co właściwie oznacza ten zwrot? Jak z niego korzystać? Jaka jest jego historia?

Zgodnie z definicją zaproponowaną przez prof. Jerzego Bralczyka, tajemnica poliszynela jest informacją rozpowszechnioną i ogólnie dostępną, która według niektórych niesłusznie jest traktowana jest poufna. O tajemnicy tej najczęściej mówi się w sytuacjach, gdy chcemy dać rozmówcy do zrozumienia, że o przekazywanych wiadomościach wszyscy wiedzą.

Co oznacza tajemnica poliszynela? Przykłady użycia

Przekładając to sformułowanie na przykłady z literatury i kultury, tajemnicą poliszynela można nazwać ogromne długi Ignacego Krasickiego, słabość do kobiet Adama Mickiewicza czy nieustająca zazdrość Juliusza Słowackiego o uznanie, którym cieszył się Mickiewicz.

Tajemnicę poliszynela z powodzeniem można również przekładać na sprawy życia codziennego. Przykładami użycia mogą być następujące zwroty:

• Twoja miłość do Kasi jest tajemnicą poliszynela, wszyscy dobrze o tym wiedzą.
• Było tajemnicą poliszynela, że zwycięzca tego konkursu został wybrany jeszcze przed głosowaniem.
• Dobrze zdałeś egzamin? To była tajemnica poliszynela, że już wcześniej znałeś wszystkie pytania.

W praktyce więc zwrot "tajemnica poliszynela" stosowany jest wobec sytuacji czy wiadomości, które tak naprawdę dla nikogo nie są tajemnicą, ale z drugiej strony przez kogoś mogą być tak właśnie traktowane.

Skąd pochodzi zwrot "tajemnica poliszynela"?

Termin "tajemnica poliszynela" pochodzi od francuskiego Polichinelle, czyli postaci znanej z włoskiej commedia dell’arte. Bohater, czyli poliszynel był śmiesznie garbatym samochwałą i kłótnikiem, który tajemniczym, ale bardzo głośnym szeptem zdradzał publiczności swoje wszelkie zamiary i sekrety. Dokonywał tego w ukryciu przed innymi postaciami.

Poliszynel był postacią bez jakichkolwiek manier, cechował się gburowatością, miał mundur w jaskrawych kolorach z przewagą czerwieni i kapelusz z kogucim piórem. Jego zachowanie powodowało wśród publiczności szyderczy uśmiech. Celem jego postępowania było skryte przekazanie widzom wszystkich tajemnic, dzięki czemu ci mogli zrozumieć intrygę.