Badacze z zespołu Centrum Archeologii Śródziemnomorskiej Uniwersytetu Warszawskiego pod koniec grudnia 2021 roku zakończyli kolejny sezon badań we wsi Ayn Bani Saidah z długą listą pasjonujących odkryć. W ramach projektu badającego rozwój osadnictwa w epoce brązu i żelaza w tym regionie natrafili m.in. na cztery wieże, piec metalurgiczny, a także na starożytną grę planszową.
"Takie znaleziska są rzadkie"
Gra planszowa została znaleziona na terenie prehistorycznej osady, która w epoce brązu była jednym z ważniejszych ośrodków w regionie. Gra leżała dokładnie w jednym z pomieszczeń dużego budynku z okresu Umm an-Nar. Plansza została wykuta w kamiennej płycie i zaznaczono na niej różne pola oraz strategiczne zagłębienia. Jak podkreśla kierujący projektem Piotr Bieliński z CAŚ UW:
Takie znaleziska są rzadkie, ale kilka przykładów podobnych plansz znamy z Doliny Indusu, a także z Mezopotamii, między innymi ze sławnych grobów z Ur.
Plansza do gry z Ayn Bani Saidah podczas eksploracji Jakub Śliwa (CAŚ UW)
Naukowcy podkreślają, że w epoce brązu takie gry były bardzo popularne - ludzie bawili się nimi na terenie od Subkontynentu Indyjskiego po Egeę. Znaleziona przez polskich archeologów plansza niezwykle przypomina Królewską Grę z Ur, która określana jest także mianem "gry na dwudziestu kwadratach". Uważa się, że to jedna z najstarszych gier planszowych na świecie - z niej wykształcił się później tryktrak. Jej najstarszy komplet naukowcy odkryli w grobowcach królewskich z Ur datowanych na 2600 r.p.n.e. Kiedy odnaleziono jej pierwszy egzemplarz, naukowcy nie wiedzieli, co takiego im się trafiło. Dopiero po odkryciu w Babilonie glinianej tabliczki z opisem rozgrywki kuratorowi Irvingowi Finkelowi z British Museum udało się zrekonstruować podstawowe zasady gry.
>>> Więcej wiadomości o polskiej nauce na Gazeta.pl<<<
To zabawa dla dwóch graczy: każdy z nich dysponował siedmioma pionkami. Celem było przesunięcie ich na drugi koniec planszy, a rozgrywka zaczynała się od specjalnego rzutu kostką. Na planszy umieszczono pięć szczęśliwych pól z rozetkami.
Odkrycia polskich badaczy w Omanie
Badania prowadzono dokładnie we wsi Ayn Bani Saidah w Dolinie Qumayrah w górach północnego Omanu. Kierownik projektu Piotr Bieliński z CAŚ UW podkreśla, że to wyjątkowa lokalizacja: - To miejsce strategicznie położone na skrzyżowaniu szlaków łączących ważne ośrodki starożytności: Bat na południu i Al-Ayn na północy, dziś stanowiska z Listy Światowego Dziedzictwa UNESCO, oraz wybrzeże morskie w pobliżu portu Sohar na wschodzie – relacjonuje.
Dr Agnieszka Pieńkowska tłumaczy też:
Osada z okresu Umm an-Nar jest wyjątkowa między innymi dlatego, że znajdują się w niej aż cztery wieże: trzy okrągłe i jedna ryzalitowa. Mimo swych rozmiarów, blisko 20 m średnicy, jedna z okrągłych wież nie była widoczna na powierzchni.
W tej samej osadzie polscy badacze znaleźli miedziane przedmioty i ślady wskazujące na to, że na miejscu przetwarzano ten surowiec. Dobitnym dowodem jest odkryty na miejscu piec metalurgiczny. - W końcu znaleźliśmy dowód na obróbkę miedzi w tym miejscu, co pokazuje, że nasza osada uczestniczyła w tym lukratywnym handlu, o którym wspominają nawet źródła pisane z Mezopotamii – zaznacza prof. Bieliński.
Odkrycia polskich badaczy pokazała, że obszar ich badań - mikroregion Qumayrah - miał w starożytności większe znaczenie niż dotąd sądzono. Można przypuszczać, że na naszych archeologów czeka tam jeszcze wiele niespodzianek. Naukowcy podkreślają, że już podczas wstępnych prac prowadzonych przez ekipę z CAŚ UW od 2015 roku, w dolinie udało się znaleźć liczne pozostałości archeologiczne z co najmniej pięciu okresów.
Nasi archeolodzy ustalili, że osadnictwo było tam obecne od późnego neolitu. Na dwóch krańcach doliny znaleźli groby i osady z okresu Umm an-Nar (ok. 2600–2000 p.n.e.), pozostałości osady z epoki żelaza II (ok. 1100–600 p.n.e.) rozciągającej się na kamienistych wzgórzach w pobliżu Ayn Bani Saidah. Ku zaskoczeniu badaczy osada okazała się kilkakrotnie większa, niż pierwotnie zakładano. W dolinie znajdują się również liczne pozostałości z okresu islamskiego. Archeolodzy wrócą w przyszłym roku do doliny, by dalej prowadzić swoje prace w okolicy Ayn Bani Saidah, jak i wokół wsi Bilt, na drugim końcu doliny, gdzie znajdują się m.in. kolejne pozostałości z okresu Umm an-Nar.
