II wojna światowa

Dwa dni, 3 i 4 listopada 1943 roku. To była największa masowa egzekucja w historii niemieckich obozów koncentracyjnych. Publikujemy fragment książki "Krwawe dożynki. 1943" Mariusza Nowika, która ukazała się nakładem wydawnictwa Prószyński i S-ka.

"To lato nie kończyło się dobrze. Czuć było nadciągające zagrożenie, wiało śmiercią w chłodnych podmuchach jesieni" - pisze Mariusz Nowik o 1939 roku w książce "Palmiry. Zabić wszystkich Polaków". W związku z rocznicą wybuchu II wojny światowej publikujemy jej fragment.

W 1982 roku archeolodzy i esbecy, którzy penetrują klasztor w podwrocławskim Lubiążu, natrafiają na tysiące porozrzucanych kości. Jaką tajemnicę skrywa największe opactwo cysterskie Europy? Zagadkę klasztoru próbowały rozwiązać najwyższe władze PRL-u - bezskutecznie. Do śledztwa po latach wraca reporter i dokumentalista Tomasz Bonek. Publikujemy fragment jego książki "Komando Śmierci".

Powstaje film o Nicholasie Wintononie zwanym przez niektórych brytyjskim Oskarem Schindlerem. W czasie II wojny światowej uratował 669 żydowskich dzieci, organizując ich transport z okupowanej przez nazistów Czechosłowacji do Wielkiej Brytanii. Produkcja będzie nosić tytuł "One Day", a za jej reżyserię odpowiada James Hawes. Natomiast w głównego bohatera wcieli się Anthony Hopkins.

Choć scenarzyści serialu "Stawka większa niż życie" zaprzeczali, on sam uważał siebie za pierwowzór Hansa Klossa. Mówią tak też niektórzy historycy. Prawdziwy agent J-23 był jednak postacią "odrażającą".

Irena Santor jest jedną z gwiazd, które mają za sobą trudne doświadczenia wojenne. W wywiadach wokalistka wielokrotnie wracała wspomnieniami do tych czasów, opowiadając o zamordowanym przez nazistów ojcu.

Zofia Czerwińska zapisała się na kartach polskiej kinematografii, grając liczne komediowe role, ale w życiu prywatnym los jej nie oszczędzał. Wojenne doświadczenia naznaczyły ją na zawsze i choć uchodziła za optymistkę, to "w środku przeżywała wielki dramat".

Zofia Rysiówna była wybitną aktorką, lecz na kartach historii zapisała się również jako bohaterka. W czasie II wojny światowej uczestniczyła w licznych akcjach konspiracyjnych, trafiła do obozu. Gdy związała się z kolegą po fachu, wierzyła, że w końcu zazna szczęścia. Jednak los miał dla niej inne plany.

- Niespecjalnie lubię filmy o Holokauście, nie jestem fanem tego, w jaki sposób Hollywood najczęściej mówi o tamtych wydarzeniach, czyli przemocy i sentymentalizmu, historii owieczek idących na rzeź. Dlatego właśnie spodobała mi się ta historia - mówi o "Światełku" Liev Schreiber, który w serialu gra Otto Franka. Z aktorem oraz wcielającą się w główną bohaterkę Bel Powley w Amsterdamie rozmawiała Marta Korycka.

"Światełko" to serial National Geographic (do zobaczenia w Disney+) inspirowany niezwykłą historią życia Miep Gies - Holenderki, która ryzykując swoim życiem, ukrywała w Amsterdamie Annę Frank oraz jej rodzinę. Rozmawialiśmy z Billie Boullet, która debiutuje na ekranie rolą Anny Frank - zobacz wywiad wideo.

"Ziuta nie mogła mówić o bohaterstwie, Irena nie chciała" - pisze Remigiusz Grzela w wydanych w marcu 2023 roku "Trzech życiach Ireny Gelblum". Publikujemy fragment książki opowiadający historię Ziuty Hartman, żydowskiej działaczki ruchu oporu podczas II wojny światowej, członkini Żydowskiego Związku Wojskowego, uczestniczki powstania w getcie warszawskim.

"Piętnaście sekund" to reportaż o Polakach walczących na froncie wschodnim. Piotr Korczyński zebrał relacje ostatnich żyjących, dotarł do dokumentów. Przedpremierowo publikujemy fragment książki, doyczący bitwy o Kołobrzeg. Miasto zostało zdobyte 18 marca 1945 roku.

- Moje imię to 27633. Jestem jedną z Ocalałych. Mam zatem obowiązek reprezentować półtora miliona żydowskich dzieci zamordowanych przez nazistów. One nie mogą mówić, muszę zabrać głos w ich imieniu - mówi Tova Friedman. Publikujemy fragment jej książki "Byłam dzieckiem z Auschwitz".

Pamiętacie babcię Wolańską z kultowego filmu "Kogel Mogel"? Małgorzata Lorentowicz zapisała się w pamięci widzów, a jej role dystyngowanych dam przeszły do historii polskiej kinematografii. Jednak prywatne życie aktorki było dalekie od sielanki.

Wiesław Gołas był niezwykle wszechstronnym aktorem serialowym i telewizyjnym. Niewiele osób zdaje sobie sprawę, w jak dramatycznych okolicznościach wychował się przyszły Tomek Czereśniak z "Czterech pancernych i psa". Jako nastolatek trafił bowiem do celi, w której wcześniej katowano jego ojca. Gestapowcy nie wahali się torturować także jego - 14-latka z Szarych Szeregów.

Początek 1940 roku. Trzynastoletni żydowski chłopiec i jego jedenastoletni brat przedzierają się przez drut kolczasty otaczający łódzkie getto, by ukraść żywność dla swojej rodziny. Zauważa to niemiecki strażnik. Nie mają innego wyjścia. Starszy brat strzela, żołnierz pada martwy. Tak rozpoczyna się poruszająca historia niezwykłej ucieczki chłopca, który niejeden raz przechytrzył nazistów. To Chaim Herszman, znany później jako Henry Carr. Jego wspomnienia spisał syn, John.

Powstaniec wielkopolski i śląski Franciszek Rataj, pomysłodawca nazwy Szare Szeregi harcmistrz Józef Wiza, organizator spektakularnej ewakuacji Szpitala Maltańskiego doktor Leon Strehl, piłkarz Warty i Lecha Poznań Henryk Czapczyk, jeden z największych amantów przedwojennego kina Franciszek Brodniewicz - to tylko kilka przykładów, jak mieszkańcy Wielkopolski zaangażowali się w ten narodowy zryw. Agnieszka Cubała pisze o nich w książce "Wielkopolanie '44. Jak mieszkańcy Wielkopolski walczyli w powstaniu warszawskim" (Rebis). Publikujemy fragment.

"Dzięki swojej ogromnej pracowitości i nie mniejszemu talentowi Irena Kwiatkowska stała się ikoną polskiej sceny, estrady, a także filmu. Zanim to jednak nastąpiło, przeszła przez wiele niezwykle trudnych doświadczeń okupacyjnych i powstańczych" - pisze Agnieszka Cubała w książce "Artyści '44" (premiera 27 lipca 2022). Publikujemy fragment.

W sobotę mija 75. rocznica opublikowania "Dziennika Anny Frank". Google postanowił przypomnieć o niezwykłej nastoletniej autorce, która opisała życie swojej rodziny w "tajnym aneksie". Anna Frank zginęła w obozie koncentracyjnym, mając zaledwie 15 lat.

"Skrzypce Goebbelsa" to opowieść o rozdarciu pomiędzy pasją a brutalnością wojny. Nejiko Suwa - młoda japońska artystka - nie potrafi zapanować nad prezentem od ministra propagandy III Rzeszy. Instrument, który miał scementować przymierze między Japonią a hitlerowskimi Niemcami, szybko staje się dla niej ciężarem. Próbując ujarzmić przeklęte skrzypce, szuka ich poprzedniego właściciela i odkrywa zaskakującą prawdę. Książka ma premierę 18 maja, publikujemy jej fragment.

Literatura non-fiction, która przenosi nas w czasy II wojny światowej. Książka "Mam na imię Selma" to światowy bestseller o dramatycznych losach Holenderki żydowskiego pochodzenia, która przeżyła Ravensbrück.

"'Łączniczka 'Zośki'" to ważny głos w sprawie udziału kobiet w walce w czasie wojny. Bohaterka wspomnień jest dowodem na to, że rola kobiet była nieoceniona i nie ograniczała się jedynie do pomocy, wsparcia i łączności.

Irena Gutówna miała siedemnaście lat, kiedy 1 września 1939 roku wybuchła wojna, która delikatną uczennicę szkoły pielęgniarskiej w Radomiu zmieniła w bohaterkę. W czasie II wojny światowej uratowała dwanaścioro Żydów, w 1982 roku została za to uhonorowana tytułem Sprawiedliwej wśród Narodów Świata. Przez wiele lat nikomu nie opowiadała o swoich wojennych losach, aż w końcu spisała je w książce "Ratowałam od Zagłady". Publikujemy fragment jej wspomnień.