Sztuka baroku: podstawowe informacje
Sztuka baroku dominowała w Europie od końca XVI aż po I poł. XVIII w. Jej nazwa wzięła się z portugalskiego ''barroco'' - określenia wielkiej perły o nieregularnych kształtach. Barok jako formacja kulturowa właśnie taki był - ozdobny, pyszniący się kolorami i kształtami, czasem wręcz przesadnie ekspresyjny. Renesansowe ideały zostały tu zastąpione przez chęć maksymalnego oddziaływania na odbiorcę, zadziwienia go i wprawienia w zachwyt. Nie jest przypadkiem, że barokowe architektura i sztuka były chętnie wykorzystywane przez Kościół katolicki po Soborze Trydenckim - piękne budowle, rzeźby i obrazy stały się elementem pomagającym rywalizować z protestantyzmem w jego licznych odłamach.
)
Jakie są cechy sztuki baroku?
Jakie są cechy sztuki baroku? Warto zacząć od tego, że możemy mówić o barokowej sztuce, malarstwie, rzeźbie, ale też o literaturze, muzyce czy formacji intelektualnej. Sztuka barokowa nie była prostym zaprzeczeniem renesansowego umiaru. Już w dziełach takich, jak ''Sąd Ostateczny'' Michała Anioła dopatrywano się zapowiedzi sztuki barokowej. Renesansowa harmonia zamieniona została na chęć oddziaływania na zmysły i wyobraźnię widza. Stąd monumentalizm budowli, liczne zdobienia czy operowanie światłem i perspektywą w malarstwie. Warto przy tym wiedzieć, że sztuka baroku:
- wykorzystywała typy budowli rozwijanych w renesansie, ale z podkreśleniem monumentalizmu, rozmachu, bogatego zdobnictwa
- chętnie wykorzystała załamania, bryły, kolumny, wieżyczki czy bardzo ozdobne kolumny
- jest pełna przepychu
- chętnie operowała kontrastem
- na nowo odkryła znaczenie ogrodu jako elementu architektonicznego
Architektura baroku - przykłady
Jaka była architektura baroku? Przykłady takich realizacji można spotkać w całej Europie aż po Rosję. Nawet w Nowym Świecie pojawiły się budynki świeckie i kościelne w stylu barokowym. Najbardziej charakterystyczne budowle można znaleźć jednak we Włoszech, Francji czy na terenie dzisiejszych Niemiec. Także w Polsce ilość ciekawych budowli barokowych jest bardzo duża.
Kościół św. Piotra i Pawła w Krakowie Angelika Mu / Shutterstock
Niewątpliwie dla budownictwa sakralnego bardzo ważny był kościół Il Gesù w Rzymie. Świątynia z charakterystyczną fasadą stała się wzorem dla kościołów w całej Europie. Przykładem niech będzie Kościół św. Piotra i Pawła w Krakowie. Elementy barokowe znajdziemy też w architekturze bazyliki św. Piotra w Rzymie - barokowa jest kolumnada na Placu św. Piotra projektu Giovanniego Lorenzo Berniniego. Przykładem monumentalnej realizacji barokowej jest też pałac królewski w Wersalu na przedmieściach Paryża, który stał się symbolem francuskiego absolutyzmu i Ludwika XIV jako władcy.
Wersal. Pałac w Wersalu we Francji to najsłynniejsza budowla architektury barokowego klasycyzmu na świecie. Pałac zwiedza rocznie 5,900,000 osób. Shutterstock
Inne przykłady barokowych budowli to:
- kościół Santa Maria della Salute w Wenecji
- kościół św. Karola Boromeusza w Wiedniu
- kościół św. Mikołaja w Pradze
- pałac Schönbrunn w Wiedniu
- pałac Zwinger w Dreźnie
- Piazza Navona w Rzymie
- pałac Sanssouci w Poczdamie
- katedra św. Pawła w Londynie
- kościół św. Piotra i Pawła w Wilnie
- fasada Luwru w Paryżu
Piazza Navona w Rzymie fot. Shutterstock
Zobacz też: Claude Monet: obrazy, które warto znać
Kultura baroku w Polsce - przykłady budowli
Czym odznaczała się kultura baroku w Polsce jeśli chodzi o budownictwo? Zabytki tego stylu rozsiane są po terytorium całego kraju. Mowa m.in. o budowlach takich, jak:
- kościół Bernardynów w Kalwarii Zebrzydowskiej,
- kościół św. Anny w Krakowie
- kościół Wizytek w Warszawie
- pałac w Wilanowie
- pałac biskupów krakowskich w Kielcach
- pałac Krasińskich w Warszawie
- zamek królewski w Warszawie
Zamek Królewski w Warszawie Fot. Maciek Jaźwiecki / Agencja Wyborcza.pl
)
Sztuka barokowa - malarstwo
Co jeszcze rozumiemy przez pojęcie ''sztuka barokowa''? Malarstwo to kolejny ważny temat. Charakterystyczne dla niego były światłocień, bogata symbolika i iluzjonizm. Również tutaj chodziło o to, aby wywrzeć wielkie wrażenie na widzu. Malowano dzieła o tematyce religijnej, ale też portretowej, alegorycznej czy mitologicznej. Popularne były też pejzaże i martwe natury. Oprócz Italii bardzo ważnymi ośrodkami barokowego malarstwa były Hiszpania, Francja i Niderlandy. Najważniejsi artyści to:
- Caravaggio
- Pietro da Cortona
- Giovanni Battista Tieppolo
- Diego Velazquez
- Peter Paul Rubens
- Antoon van Dyck
- Rembrandt van Riijn
- Frans Hals
- Charles Le Brun
- Antoin e Watteau
'Judyta odcinająca głowę Holofernesowi', Caravaggio 1598-1599, olej na płótnie 145 × 195 cm, w zbiorach Galleria Nazionale d'Arte Antica Fot. Wikipedia/domena publiczna
Zobacz też: Muzeum sztuki nowoczesnej: miejsce, w którym poznamy najnowsze trendy i kierunki w sztuce
